Kalendarz żydowski na rok 1940-1941 (5701)

Kalendarz żydowski ze zrywanymi kartkami, przeznaczony do postawienia na biurku, na rok 1940–1941 (według kalendarza hebrajskiego – rok 5701) z zaznaczonymi świętami żydowskimi po hebrajsku i świętami polskimi po polsku. Przy każdym piątku napisane są godziny rozpoczęcia szabasu. Pierwsza z godzin oznacza początek szabasu w Warszawie, druga w Krakowie.

Kalendarz był dostępny dla osób, które złożyły na niego zamówienie w redakcji ,,Gazety Żydowskiej’’ (wydawnictwo Judische Presse Gmbh), mieszczącej się przy ul. Dietla 49 w Krakowie. Reklamy dotyczące kalendarza ukazywały się w kolejnych wydaniach gazety przed Rosz ha-Szana 1940/5701. Wydawana w latach 1940–1942 ,,Gazeta’’, mimo że była redagowana przez Żydów, w rzeczywistości służyła jako narzędzie propagandy nazistowskiej w Generalnym Gubernatorstwie. Jak pisze Sabina Kwiecień: „pismo to było przykładem propagandy hitlerowskiej uprawianej przy pomocy żydowskich kolaborantów. Perfidię polityki niemieckiej ujawnił już sam fakt wydawania pisma adresowanego do społeczeństwa żydowskiego w języku polskim. Język pisma wskazywał, iż hitlerowcom chodziło, aby krąg odbiorców obejmował jak największą liczbę czytelników, w tym także społeczność polską. […] Opisywano życie gospodarcze, społeczne, kulturalne i tworzono iluzję samodzielności. Publikowano artykuły świadczące o swobodzie religijnej Żydów, jak też zakłamane relacje z obozów pracy, a nawet zagłady przedstawiające dobre rzekomo warunki życia Żydów” (S. Kwiecień, ,,Prasa żydowska w Krakowie w czasie okupacji hitlerowskiej’’, w: ,,Kraków–Lwów. Książki, czasopisma, biblioteki XIX i XX w.’’, t. 9, Kraków 2009, zob. wersję cyfrową, dostęp 25.06.2021).

Więcej informacji na temat ,,Gazety Żydowskiej’’ można również znaleźć w artykule Piotra Kowalika, ,,Życie religijne na łamach Gazety Żydowskiej’’, „Zagłada Żydów. Studia i materiały” 2019, nr 15, zob. wersję cyfrową, dostęp 25.06.2021); skany „Gazety Żydowskiej” można znaleźć na stronie Centralnej Biblioteki Judaistycznej (dostęp 02.07.2021).

Kalendarz jest darem Janusza Fili, który zakupił go w antykwariacie.

Maciej Wzorek