Paulina Wojnowska. Teka Melpomeny

Grafika pochodzi z Teki Melpomeny wydanej w 1904 roku w Krakowie pod kierunkiem S. Szreniawy-Rzeckiego. Teka zawiera blisko 40 litograficznych karykatur, które w ujęciu satyrycznym ukazują aktorów scen krakowskich. Opracowali je młodopolscy artyści: W. Bystrzyński, K. Frycz, S. Kuczborski, A. Procajłowicz, S. Szreniawa-Rzecki, K. Sichulski, W. Wojtkiewicz – bywalcy słynnej Jamy Michalikowej, w atmosferze której zrodził się pomysł stworzenia teki. Odbito ją bezpłatnie dzięki Zenonowi Pruszyńskiemu, prowadzącemu słynny krakowski zakład litograficzny, a pozyskane ze sprzedaży teki środki miały zasilić fundusz emerytalny teatru.

Karol Frycz sportretował aktorkę Paulinę Wojnowską (około 1848–1921) w sztuce Wesele Figara autorstwa Pierreʼa Augustina Caron de Beaumarchais. Utwór, będący krytyką feudalizmu i arystokracji, przywołuje perypetie sługi Figara, któremu dzięki sprytowi udaje się przechytrzyć swojego pana i zdobyć rękę pięknej Zuzanny.

Paulina Wojnowska była związana przede wszystkim z Teatrami Miejskimi w Krakowie i Lwowie, słynęła głównie z ról charakterystycznych i komediowych, a jej temperament i rzadko spotykana siła komiczna rozstrzygały nie¬jednokrotnie o powodzeniu przedstawienia.

Statyczna w swej pozie, dostojna i masywna sylwetka aktorki została ujęta karykaturalnie, a zastygła w niemym grymasie twarz podkreśla groteskowość portretu Frycza – artysty, którego twórczość obok malarstwa i grafiki obejmowała przede wszystkim scenografię teatralną oraz sztukę użytkową. Rozpoczął on działalność scenograficzną w kabarecie „Zielony Balonik”, związanym z Jamą Michalikową, dla której projektował wystrój wnętrz w duchu młodopolskim.

Anna Hałata