Szablon farbiarski katagami

Technika wytwarzania szablonów farbiarskich katagami to rodzaj japońskiego rzemiosła artystycznego, które liczy już ponad tysiąc lat. Na przełomie XIX i XX wieku formy farbiarskie stały się przedmiotem kolekcjonerstwa w Europie i Ameryce. Sztuka Dalekiego Wschodu, w tym desenie z japońskich katagami, zainspirowały wielu europejskich artystów, m.in. Gustava Klimta, Kolomana Mosera, Williama Bradleya. Nazwa katagami pochodzi od japońskich słów kata – forma, szablon oraz gami – papier. Formy wykonuje się z wielowarstwowego papieru czerpanego katajigami nasączonego sokiem z owocu kaki, czyli persymony, który dzięki specjalnej obróbce staje się niemal wodoodporny. Rzemieślnik za pomocą specjalnego narzędzia wycina w nim wzory. Wiotkie i delikatne formy katagami są wzmacniane od spodu siateczką z włosów ludzkich lub jedwabnych nici. Gotowe szablony wykorzystywano do dekorowania kimon. Artysta układał formę na tkaninie i całość pokrywał pastą ryżową nori. Następnie farbował ją przez zanurzenie w barwniku lub nałożenie koloru szczoteczką. Po usunięciu nori tkaninę należało spłukać płucze i wysuszyć. Miejsca pokryte pastą pozostawały nieufarbowane. Formę należało wielokrotnie odbić na tkaninie, tak aby zachować ciągłość wzoru. Liczba przyłożeń matrycy zależała od długości tkaniny, w przypadku kimona było to około 12 metrów. Prezentowany szablon ozdobiono deseniem stylizowanych fal zwanym w Japonii seigaiha, z których wyłaniają się okazałe koła powozu oraz motyw roślinny w postaci kwiatów i liści. Wzór fal seigaiha jest motywem perskim sprowadzonym do Japonii z Chin, w których oznaczano nim ocean na mapach. W Japonii stosowano go jako wielosezonowy deseń do dekoracji kimon kobiecych. Szybko stał się popularny i zaczęto nim zdobić także inne przedmioty, m.in. ceramikę i szkło.

Katarzyna Findlik-Gawron