Kościół Misjonarzy

Jednym z ciekawszych architektonicznie zabytków sakralnych Lublina jest barokowy kościół pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego przy dzisiejszej ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego (dawnym odcinku ulicy Zamoyskiej). Kościół ten, zbudowany na planie krzyża równoramiennego, został pośrodku zwieńczony kopułą z wyrastającą z niej wysoką wieżą. Świątynię ufundowano w 1696 roku staraniem podkomorzyny lubelskiej Anny ze Stanisławskich Zbąskiej (uznawanej za pierwszą polską poetkę) oraz wojewody lubelskiego Jana Tarły. Była przeznaczona dla ojców misjonarzy, którym powierzono poprowadzenie seminarium założonego przez mieszczan lubelskich ponad dwadzieścia lat wcześniej. Początkowo istniało przy kościele farnym na Starym Mieście, potem przeniesiono je na przedmieścia, w pobliże nowo wybudowanego kościoła, do gmachu z pięknym fryzem przedstawiającym postaci władców Polski.

Po kasacie zakonu jezuitów, pod koniec XVIII wieku, na seminarium przeznaczono dodatkowe fundusze. Misjonarze opiekowali się nim do 1864 roku, kiedy to ich zgromadzenie zostało rozwiązane. Odtąd gmach seminarium duchownego pozostał pod zarządem księży świeckich.

Fundowany przez Annę Zbąską kościół został konsekrowany w 1739 roku. Za jego budowniczego uznaje się Mikołaja Augustynowicza, przełożonego zakonu ojców misjonarzy. Do dziś świątynia służy Wyższemu Seminarium Duchownemu.

Na fotografii wykonanej przez Aleksandra Stepanoffa u schyłku XIX wieku tak zwany kościół pomisjonarski widać spoza otynkowanego ogrodzenia oddzielającego otoczenie seminarium od ruchliwej ulicy. Trakt ten został wytyczony na początku lat 20. XIX stulecia. Poprowadzono go przez ogrody ojców misjonarzy, co wymusiło niwelację terenu. Pozostała część ogrodu kończyła się stromą skarpą odgrodzoną od ulicy początkowo prowizorycznym płotem, później zaś otynkowanym ceglanym murem o dekoracyjnych niszach i zwieńczeniu. Całość dawnego zespołu klasztornego ojców misjonarzy do czasów obecnych pozostała urokliwym miejscem skrytym wśród zieleni.