20 fenigów (skarb z Rarwina)

W końcu lat 80. XX wieku we wsi Rarwino, w gminie Kamień Pomorski, pracownica PGR-u znalazła skarb monet zastępczych na terenie parku dworskiego. Znalezisko przekazane do Muzeum Regionalnego w Kamieniu Pomorskim, a po jego likwidacji w 1991, do Muzeum Narodowego w Szczecinie, liczy 492 monety, które podzielić można na dwa rodzaje.

I grupa zawiera monety o nominałach 1, 10 i 50 fenigów. 1-fenigówki wykonano z cynku, pozostałe zaś z mosiądzu. Charakteryzują się brakiem napisów, mało wyrafinowanym wzornictwem i otworem przy krawędzi. Prawdopodobnie były produktami lokalnego folwarcznego rzemieślnika i funkcjonowały jako typowe znaki rozliczeniowe, które, nanizane na sznurki, noszone były przez nadzorców i zależnie od potrzeby wydawane robotnikom. Grupa II obejmuje 10– i 20–fenigówki maszynowo bite z niklowanego cynku i mosiądzu przez jedną z wielu firm zajmujących się produkcją monet zastępczych w Niemczech w latach 1916-1921.

Przedstawiona 20-fenigówka, jak i wszystkie monety z rarwińskiego depozytu, posiadają wybitą poziomo sygnaturę – ukoronowaną wielką literę M. Takie oznakowanie zwykle odnosi się do nazwy majątku lub nazwiska jego właściciela, jednak w tym przypadku nie udało się jej powiązać z jakimkolwiek znanym właścicielem majątku Rarwino. Pozostałe cechy monety są charakterystyczne dla wzornictwa firm trudniących się produkcją monet zastępczych: nominał 20 w polu awersu, napis WERTH – MARKE powyżej a poniżej wypunktowany odcinek przeznaczony na nabicie sygnatury właściciela. W polu rewersu znajduje się jedynie nominał 20. Określoną ilość takich gotowych monet dostarczano zamawiającemu, prawdopodobnie razem z puncą własnościową.

Można przypuszczać, że prezentowany egzemplarz pochodzi z lat 1916–1918, gdy monety zastępcze pełniły funkcję rzeczywistego pieniądza. Później bowiem bito je głównie na potrzeby kolekcjonerów.

Mieszko Pawłowski