Talerz

Talerze szkliwione, obok mis należą do pomorskich naczyń płaskich, które były pokrywane szkliwem ołowiowo-cynowym tylko na powierzchni licowej. Ceramika biała znana była w Europie południowej już w XIV wieku. Wytwórcy wzorowali się na wyrobach wschodnich – perskich i syryjskich. W XVI–XVII stuleciu umiejętność wytwarzania ceramiki fajansowej rozpowszechnia się na terenach Flandrii i Holandii oraz w Niemczech. Na południowe wybrzeże Bałtyku ceramika majolikowa i półmajolikowa docierała przez porty w Szczecinie i Gdańsku, a także poprzez liczne na Pomorzu Zachodnim grupy przybyszów z Fryzji i Niderlandów. Osadnicy przywieźli ze sobą wyroby ceramiczne, trwali także przy własnych upodobaniach estetycznych, które w połączeniu z lokalnymi formami i wzorami stworzyły charakterystyczny dla Pomorza Zachodniego typ naczyń – Stettiner Ware. W zdobnictwie przeważały motywy florystyczne, często stosowano także ornamenty geometryczne, o wiele rzadziej natomiast używano wzorów zoomorficznych (ptaki, jelenie), a tylko sporadycznie przedstawiano ludzi. Typowymi dla Stettiner Ware były motywy architektoniczne malowane według jednego wzoru ugruntowanego już w latach czterdziestych XVIII wieku. Była to budowla, być może ratusz, która zawsze składała się z trzech części. Środkowa – najwyższa była zwieńczana wiatrowskazem. Taką urbanistyczną kompozycję uzupełniały ornamenty roślinne, często w postaci stylizowanych drzew. Szeroki wylew również był dekorowany motywami florystycznymi złożonymi z drobnych kwiatków i wici roślinnych ułożonych w różne konfiguracje, najczęściej naprzemiennie. Architektoniczne malatury to wyjątkowe motywy w zdobnictwie ludowym, natomiast na pomorskich naczyniach szkliwionych szkliwem ołowiowo-cynowym spotykane były często, szczególnie w XVIII wieku.

Iwona Karwowska