Pocztówka - Lublin. Podwórze Zamku

Zamek lubelski przez stulecia zmieniał swoje funkcje i wygląd. W średniowieczu powstał murowany kompleks zamkowy, którego renesansową przebudowę zlecił król Zygmunt Stary. Po wojnach w XVII stuleciu z zabudowy pozostały najstarsza wieża mieszkalno-obronna, zwana donżonem, oraz kaplica Trójcy Świętej.

W latach 20. XIX wieku z inicjatywy księdza Stanisława Staszica na fundamentach zamku wzniesiono, pod kierunkiem budowniczego Jana Stompfa, gmachy w stylu neogotyku angielskiego. Budynki utworzyły czworobok z niewielkim dziedzińcem. Przeznaczono je na więzienie, działające od 1826 roku. Od frontu stał jednopiętrowy budynek z kancelarią, aresztem, izbą widzeń i szpitalem żeńskim. Lewe skrzydło (od północy) tworzył dwupiętrowy gmach z celami dla więźniów politycznych i kryminalnych. Prawe skrzydło (od południa) zajmowały: oddział śledczy, fabryka płótna, szpital męski, szkoła dla młodocianych więźniów oraz kaplica prawosławna. W Kaplicy Trójcy Świętej raz w tygodniu odbywały się msze dla więźniów katolików. Osadzeni Żydzi udawali się pod eskortą na modlitwy do synagogi u stóp wzgórza Zamkowego. Do prawego skrzydła przylegał donżon, na którego szczycie wystawiono wieżyczkę obserwacyjną. Od wschodu dziedziniec zamykał parterowy budynek z warsztatami i magazynami.

W czasach zaborów więzieniem administrowali urzędnicy carscy. Strojem codziennym funkcjonariuszy był dwurzędowy surdut (zimą z czarnego sukna, latem z białego płótna) z naramiennym sznurem oznaczającym stopień służby więziennej, ciemne spodnie z lampasami oraz czapka z otokiem i daszkiem. Podstawowym uzbrojeniem były szabla i rewolwer.

Więźniowie mieli ściśle ułożony harmonogram dnia, którego większa część była przeznaczona na pracę. Po obiedzie przysługiwało im prawo przebywania przez trzy kwadranse na dziedzińcu.

Przez kolejne dekady na zamku, poza przestępcami, osadzano członków organizacji niepodległościowych. W czasie II wojny światowej funkcjonowało tu więzienie hitlerowskie, a od połowy 1944 roku więzienie NKWD. Dopiero w 1954 roku pomieszczenia przeznaczono na potrzeby kultury. Do jednego ze skrzydeł wprowadziło się Muzeum Lubelskie, drugie zostało przekształcone na dom kultury. Od 1974 roku do czasów obecnych Muzeum jest jedynym użytkownikiem obiektu.