Sieniawski Adam Mikołaj ? (1666-1726) portret

Popiersie męskie w owalu, wpisanym w format prostokąta, datowane na XVII/XVIII w., przedstawia (o czym informuje nas zachowany na licu napis, pociągnięty białą farbą) Mikołaja Hieronima Sieniawskiego (1645-1683), marszałka nadwornego koronnego i hetmana polnego koronnego. Dzieło stanowi „przyciętą” wersję innej, większej kompozycji, również należącej do kolekcji wilanowskiej: portretu Sieniawskiego w ujęciu 3/4 (zob. nr inw. Wil.1162). Nieznany malarz zredukował takie fragmenty pierwowzoru, jak: stolik, przykryty czerwoną tkaniną, a na nim stojący hełm z czerwonym pióropuszem, który swoją formą nawiązuje do ochronnych nakryć głowy legionistów w Imperium Rzymskim, czy kartusz z herbem Leliwa, otoczony panopliami.

Jan Chryzostom Pasek (ok. 1636-ok. 1701/po 1702), pełen uznania dla wyczynów hetmana na polu bitewnym pod Wiedniem (1683), w swoich Pamiętnikach (1656-88) poświęcił passus tekstu ostatnim dniom bohatera: „Wychodząc z Węgier, umarł hetman polny, Sieniawski, który już też był choro wybrał się na tamtę ekspedycyją, tylko przecie z wrodzonej swojej ochoty nie chciał deesse [łac. opuścić] tak świątobliwej wojnie. Poszedł z ochotą, lubo tam cały prawie czas przechorował, a potem i umarł na usłudze ojczyzny i zaszczycie całego chrześcijaństwa. Po nim dano buławę Potockiemu, kasztelanowi krakowskiemu, synowi Stanisława Potockiego, który także był hetmanem za króla Jana Kazimierza” [cyt. z wyd.: „Helion”, 1952; „Wolne Lektury” – biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem MEN; s. 218].

Mikołaj Hieronim Sieniawski (1645-1683), marszałek nadworny koronny, hetman polny koronny; Portret Mikołaja Hieronima Sieniawskiego (1645-1683) (nr inw. Wil.1162); Jan Chryzostom Pasek (ok. 1636-ok. 1701/po 1702).

Agnieszka Woźniak-Wieczorek