Portret Miki Lisowskiej

Późną twórczość Olgi Boznańskiej wypełniało malarstwo portretowe, zarówno przyjaciół, znajomych, artystów, arystokratów, jak i turystów odwiedzających jej pracownię. Rozległa galeria portretów ukazywała różnorodne typy wizerunków, staranne studia psychologiczne, wydobywające indywidualne cechy. Zarazem jej malarstwo z okresu międzywojennego określił wyrazisty styl, zawierający w ukazywanych wizerunkach szczególny wariant autoportretu – wyrażony efektem dematerializacji, odcieleśnienia, zaniku postaci.

Portret Miki Lisowskiej ukazuje dojrzałą, siedzącą w fotelu postać kobiecą, której twarz jest zwrócona frontalnie do widza. Jej oblicze wyodrębnia się jednocześnie jasnym blaskiem, prowadząc wizualny dialog z dłońmi – te dwie partie ciała w ujęciu Boznańskiej miały definiować osobowość modela. Cała sylwetka, utrzymana w ugrach, żółciach i brązach, jest wtopiona w utrzymaną w jednolitej tonacji płytką malarską przestrzeń.

Obraz dobrze odzwierciedla dualizm malarstwa portretowego Boznańskiej z tego czasu – jest próbą wydobycia silnej, wyraziście zaznaczonej osobowości, z jednoczesnym zatarciem konturów, rozmyciem sylwetki, rozproszeniem jej cielesności w dekoracyjnie pokazanym wnętrzu.

Konsekwentnie rozwijany po pierwszej wojnie przez Boznańską styl, łączący swobodę malarskiej formy z intensywnością odtwarzania twarzy i cech portretowych modela, wydawał się szczególną artystyczną deklaracją odmowy podążania za wzorcami sztuki awangardowej, a jednocześnie podtrzymywania humanistycznych wartości – w pracowni, poprzez odcieleśnienie i skupienie na twarzy, w bezczasie, poza zgiełkiem metropolii. Deerotyzacja postaci, która wpisywała się w malarstwo portretowe kobiet Boznańskiej, odwracała logikę męskiego spojrzenia, a zarazem pozwalała skupić się na tym co najważniejsze – twarzy i dłoniach jako manifestacjach osobowości.

Marcin Lachowski