Widok perspektywiczny Pałacu i Ogrodu Dożów w Wenecji (vue d'optique)

Grafika ukazująca fragment Wenecji należy do grupy popularnych w XVIII wieku rycin o charakterystycznej, horyzontalnej dominancie kompozycyjnej, zwanych vue’optique – to znaczy – widok perspektywiczny. Określony sposób ich kompozycji, szeroki kąt ujęcia widoku, wyraźnie podkreślone motywy architektoniczne, częściowe podkolorowanie wybranych elementów, oraz umieszczany zazwyczaj ponad sceną tytuł pisany w lustrzanym odbiciu, składały się na obraz, którego obserwacja poprzez odpowiednie narzędzia optyczne tworzyła wrażenie przestrzennej głębi. Narzędziem, które współtworzyło z rycinami vue d’optique efekt widoków trójwymiarowych był tzw. zograskop. Składał się z umieszczonej na wysokości ok 45 cm., oprawionej w prostokątną ramę okrągłej soczewki, połączonej z ruchomą plakietą z lustrem. Obserwacja poprzez soczewkę odbicia leżącej przy zograskopie ryciny (w układzie do góry nogami) tworzyła złudzenie przestrzennego widoku ukazanego miejsca. Stąd też zapewne chętnie uwieczniano w widokach perspektywicznych słynne europejskie rezydencje, place lub ogrody.

Tytuł ryciny, podobnie jak informacja o autorstwie, znalazły się pod sceną. Rycina ukazuje – zgodnie z tytułem – w szerokim kadrze i o wyraźnie zarysowanej perspektywie zbieżnej ogrody znajdujące się przy weneckim pałacu dożów. Obecnie, w okolicach pałacu nie funkcjonują tak rozległe obszary zieleni. Obszerny ogród o nazwie Giardino Reale (ogród królewski), założony został w epoce napoleońskiej (pocz. XIX w.), w nieodległej lokalizacji – na tyłach gmachów: biblioteki św. Marka oraz tzw. Nowych Prokuracji, które zamykają od strony południowej plac św. Marka.

Na rycinie zwraca uwagę pierwszy plan, który wypełniają ustawione w dwóch rzędach rzeźby ogrodowe; wazony, grupy figuratywne, czy pojedyncze przedstawienia sylwetek. Szczególnie ciekawy jest sposób dekorowania wazonów naprzemiennymi plamami barw: czerwieni, żółcieni i niebieskiego. Taka dekoracja miała zapewne wzmacniać efekt trójwymiarowego obrazu za sprawą aberracji chromatycznej (różne barwy światła załamują się inaczej w zależności od długości fali, M. Letkiewicz, Vue d’optique, osiemnastowieczna grafika 3D w zbiorach wilanowskich, Studia Wilanowskie, t. XXIV, 2017).

rycina, obraz trójwymiarowy, zograskop, widok perspektywiczny, vue d’optique, plac św. Marka, Palazzo Ducale, Giardino Reale