Tutullus

Brązowy ozdobny guz, tzw. tutullus, znajdował się w urnie z prochami umieszczonej w grobie skrzynkowym, na cmentarzysku z młodszej epoki brązu (ok. 1100-900 p.n.e.) w miejscowości Unieradz. Składa się z dwóch tarczek oraz kolca. Górna tarczka ma imponujące zdobienie w postaci żłobków, ażuru, linii rytych, nacięć oraz motywu solarnego, dolna natomiast ma postać koła z czterema szprychami. Jest importem z obszarów objętych osadnictwem ludności reprezentującej kulturę nordyjską. Tutullus pochodzi z okresu zmian w systemie wierzeń, jakie dokonały się na znacznych terenach Europy. Polegały one między innymi na upowszechnieniu się kultu słońca. Zmianie uległ obrządek pogrzebowy – pochówki ciałopalne w urnach-popielnicach zastąpiły pochówki szkieletowe. Fascynacja ciałami niebieskimi znajduje też odzwierciedlenie w dodatkach do stroju, w postaci lunul i dysków – symboli księżyca i słońca. Ludności z młodszej epoki brązu nie była obca astronomia i system kalendarzowy. Ze Skandynawii znane są ryty naskalne przedstawiające motyw wędrówki słońca umieszczonego na łodzi lub na wózku konnym. Społeczności epoki brązu charakteryzuje przywiązanie do symboliki, różnego rodzaju rytuałów i cykli, m.in. życia i śmierci, dnia i nocy.

Monika Witek