Pejzaż idealny

Nad zajmującym centralne miejsce rozlewiskiem wznoszą się ruiny: z lewej na postumencie widoczna baza i część trzonu antycznej kolumny, z prawej na bliskim planie pozostałości średniowiecznej budowli. Kształt obu mógł być podejrzany i naszkicowany we Włoszech uchodzących wśród współczesnych za wzorzec dobrego smaku. Wyrastające tu i ówdzie drzewa dają cień, w którym odpoczywają dwie kobiety. Ich gestykulacja sugeruje ożywioną wymianę myśli. Krajobraz urozmaicony pozostałością kolumnady doryckiej z lewej, przed którą odpoczywają dwie kobiety w strojach antycznych. Z prawej strumień przepływający pod arkadą w wielkiej czworokątnej baszcie. Dalej po bokach wysokie drzewa, tworzące ramę obrazu. W tle, na horyzoncie góry z ruinami . Na pierwszym planie z prawej w wodzie brodzi mężczyzna wsparty na kiju.

Dwa bliźniacze pejzaże (niniejszy i oznaczony numerem Wil.1080), łączone są z zapisem w Pamiętniku Interesów: „Expens kupna obrazów ...1808 […] 2 Gaspare Poussin Landszafty większe”, a dziś przypisywane są Francisque Milletowi, znanemu jako Jean-François Milée lub Millet I. Niedokładności i zmiany atrybucyjne tego typu nie są niczym dziwnym, gdyż Millet specjalizował się w italianizujących pejzażach ze sztafażem, łączących elementy klasycyzujące z rodzajowymi, utrzymanych w stylu Poussina (czy raczej Poussinów), konkretnych i krystalicznych, to zanurzonych w świetle, to tonących w przejrzystym cieniu. Co więcej, nie stronił nawet od dosłownych cytatów wizualnych z ich dzieł, co wprowadza dodatkowy element suspensu przy próbach dokonywania ostrych podziałów autorskich. Jego krajobrazy w dużej mierze komponowane są według zasad podręcznikowych, zawierających wskazówki co do rozmieszczenia grup drzew, rytmu wprowadzania budowli i ruin, usytuowania zwierciadła wody, wyznaczenia proporcji miejsca dla ziemi i nieba, podziału płótna na trzy plany główne, czy użycia barw zgodnie z prawami perspektywy powietrznej.

Dominika Walawender-Musz