Portret matki

Dwa dzieła Alfonsa Karpińskiego ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie obrazują różne etapy rozwoju twórczości artysty. Z jednej strony mamy do czynienia z Portretem matki, jednym z początkowych obrazów, z drugiej zaś z autoportretem-testamentem artysty stanowiącym podsumowanie jego twórczości. Pierwsze dzieła powstały tuż po ukończeniu przez artystę studiów artystycznych w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Floriana Cynka, Izydora Jabłońskiego, Władysława Łuszczkiewicza i Leona Wyczółkowskiego. W 1903 Karpiński przeniósł się do Monachium, gdzie kontynuował edukację w pracowni Antona Azbego. Dopiero w tym czasie zaczął kształtować się charakterystyczny dla późniejszej twórczości malarza styl portretu kobiecego, inspirowany wyrafinowaną estetyką Jamesa McNeilla Whistlera. Choć oba dzieła namalowane są w różnej stylistyce, to widać, że od początku Karpiński przejawiał zdolność subtelnego oddania doświadczenia życiowego w twarzach portretowanych. Nie sposób nie zwrócić również uwagi na silne podobieństwo twarzy matki malarza i jego z późnego autoportretu. Portret matki jest dziełem realistycznym półpostaci kobiecej ujętej z profilu. W jej twarzy uwidocznione zostało zmęczenie starszej osoby – ma zapadnięte oczy, zaciśnięta usta oraz podkreśloną kość jarzmową. Nie bez znaczenia jest także czarny kolor sukni i opuszczone ręce o niewidocznych dłoniach, które zostały ukazane jako prawie jednolita plama, miękko przechodząca w cień na ścianie. Portrety bazujące na wyraźnym kontraście z bardzo jasną, realistyczną twarzą na ciemnym tle były typowe dla malarstwa monachijskiego z tego okresu.

Beata Małgorzata Wolska