Postać kobiety z dzieckiem

Sztuka dogońska obfituje w przedstawienia wyobrażające kobietę z dzieckiem. Symbolicznie nawiązują one do cenionej w Afryce miłości macierzyńskiej oraz kobiecej płodności.

Narodziny dziecka są dla kobiety i jej rodziny wielkim wydarzeniem. W porodzie asystują krewne położnicy, wśród nich zawsze obecna jest doświadczona akuszerka oraz młoda matka, która ma jeszcze mleko. Będzie potem karmić noworodka tak długo, póki naturalna matka sama nie zacznie. Dogońska kobieta rodzi w pozycji siedzącej. Gdy dziecko przyjdzie już na świat, akuszerka kładzie je na klepisku. Następnie naciskając odpowiednio brzuch położnicy pomaga jej urodzić łożysko. Po tym chwyta dziecko na ręce, obraca je twarzą do ziemi i przybliża tak, aby dotknęło jej powierzchni rączkami i nóżkami. Te zabiegi pozwalają dziecku przejąć przeznaczone dla niego dusze. Ogotemmeli Dolo tak uzasadniał ten obyczaj Marcelowi Griaule’owi: „Urodziny jedynaków […] łagodzone były nieco przez danie ludziom podwójnej duszy, którą Nommo rysował na ziemi obok rodzących. Noworodek wchłaniał duszę, kiedy unoszono go nad rysunkiem przytrzymując za biodra tak, że dotykał ziemi rączkami i nóżkami”. Po tych zabiegach, akuszerka odcina pępowinę, ale jej nie podwiązuje. Każdego ranka myje się ją letnią wodą i smaruje ciepłą oliwą z pegu, aż sama odpadnie. Przechowuje się ją potem w naczyniu glinianym, podobnie jak łożysko, które uważane jest za bliźniaczego brata dziecka. Naczynie z łożyskiem zakopuje się na podwórzu domostwa wewnątrz zagrody. Miejsce to oznacza się kamieniami, w przypadku narodzin chłopca – trzema, a dziewczynki – czterema. Zakopane w rodzinnej zagrodzie łożysko sprawia, że dziecko jest silnie związane z domem. Jest to bardzo ważne dla Dogonów i nawet jeśli noworodek przyszedł na świat poza rodzinną ginna, jego łożysko jest skrupulatnie pakowane i przenoszone do domu.

Ewa Prądzyńska