Droga twórcza Wilhelma Sasnala Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Wilhelm Sasnal (ur. 1972, Tarnów), malarz, grafik, rysownik, autor filmów. W latach 1992–1994 studiował architekturę na Politechnice Krakowskiej, skąd w 1994 przeniósł się na Wydział Malarstwa w krakowskiej ASP, gdzie uzyskał dyplom w pracowni profesora Leszka Misiaka (1999). Już roku dyplomu zdobył Grand Prix na Biennale Malarstwa Bielska Jesień.
W 1996 razem z Rafałem Bujnowskim, Markiem Firkiem, Marcinem Maciejowskim i Józefem Tomczykiem „Kurosawą” założyli Grupę Ładnie, działającą do ok. 2001 roku, nawiązującą do ruchu neopop poprzez analogiczne przeróbki treści pochodzących z popularnej kultury wizualnej, która szybko i masowo docierała do postsocjalistycznego Krakowa l. 90. XX w.. Był to rodzaj kontestacji metod nauczania na ASP, a także celowe odejście od zaangażowanej sztuki krytycznej tego czasu, co dobrze ilustrowała ironiczna nazwa formacji. Po rozpadzie grupy, autor porzucił, jak sam określił „wesołą, bezkrytyczną twórczość”, nakierowując ją na przekazywanie emocji i tajemnicy, która według niego jest podstawą malarstwa.
Twórczość Sasnala trudno jednoznacznie sklasyfikować. Jak pisze Fabio Cavalluci „stosowane przez niego środki artystyczne można by przypisać różnym twórcom” (Fabio Cavalluci, ,,Obrazoburcze malarstwo’’, w: ,,Wilhelm Sasnal. Lata walki’’, red. Maria Brewińska, kat. wyst. Zachęta-Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 2007, s. 40), jednak wspólnym mianownikiem jest niezmienne zainteresowanie artysty procesem indywidualnego postrzegania rzeczywistości. Inspiracje dla malarstwa Wilhelma Sasnala są bardzo szerokie – to przede wszystkim, jak sam podkreśla, muzyka, oraz zarówno osobiste przeżycia i fakty autobiograficzne, komiks, fotografie, zapamiętane kadry i krajobrazy, jak i odniesienia historyczne i uniwersalne, także literackie, często do trudnych i ważnych społecznie tematów, jakim jest II wojna światowa, Zagłada i relacje polsko-żydowskie, w szczególności antysemityzm. Przywoływanie przez artystę niełatwych tematów znajduje swoje uzasadnienie w rozumieniu przez niego malarstwa jako medium niedopowiedzenia, co „koresponduje z problematyką pamięci, która stanowi ramę dla relatywnej reprezentacji” (Andrzej Szczerski, ,,Reprezentacje pamięci’’, w: jw., s. 35).
Artysta maluje też portrety i sylwetki konkretnych osób, zarówno bliskich, jak i powszechnie znanych, polityków i postaci historycznych, często o zniekształconych twarzach lub ich pozbawionych, tłumacząc to symbolicznym uchwyceniem wizerunku lub celową niedosłownością. Czasem wielokrotnie je zmienia, zresztą przemalowywaniu poddaje także inne obrazy, które uznając za nieudane nie chce zostawiać w pierwotne formie. Autor bardzo często pracuje seriami, co wynika z jego chęci szerszego komentarza poruszanego tematu. Do takich serii należą m.in. ,,Mościce’’, prace na podstawie komiksu ,,Tytus, Romek i A’tomek’’, ,,Bez tytułu (Maus)’’, czy ,,Shoach’’.
Mimo różnorodności artysta wykształcił charakterystyczny dla siebie styl opierający się w dużej mierze na płaskich i konturowych kompozycjach, często zgeometryzowanych, zmierzających czasem w stronę abstrakcji i na ograniczonej palecie barwnej, często tworząc monochromatyczne lub prawie monochromatyczne obrazy.
Artysta równolegle z malarstwem rozwija projekty filmowe i mimo, że jest postrzegany przede wszystkim jako malarz, ten aspekt twórczości jest dla niego bardzo ważny. Świadczy o tym m.in. decyzja o prezentacji samych filmów na wystawie artystów nominowanych do nagrody im. Vincenta van Gogha w 2006 roku w Stedelijk Museum i stałe włączanie dzieł filmowych w swoje projekty wystawiennicze. Długi czas był wierny tradycyjnym taśmom 8 i 16 mm, z czasem wykorzystując także technikę cyfrową, w szczególności do projektów długometrażowych, takich jak powstały w 2016 roku obraz ,,Słońce, to słońce mnie oślepiło’’ na podstawie powieści Alfreda Camus ,,Obcy’’.
„Zapis Sasnala – fotograficzny, filmowy czy malarski – jest więc rodzajem zawładnięcia, które sprowadza wszystko do osobistego, „namacalnego” wymiaru, nadając zimnemu, powielonemu obrazowi ciepło płynące z jego powiązań z codziennym życiem” (F. Cavalluci, dz. cyt., s. 40).
Wilhelm Sasnal zdobył międzynarodowe uznanie. Przełomowym dla jego obecności w międzynarodowym obiegu sztuki był monograficzny pokaz prac na targach Art Basel w 2002 roku, zorganizowany przez Fundację Galerii Foksal, jedną z pierwszych komercyjnych galerii na rozwijającym się rynku sztuki w Polsce, z którą artysta rozpoczął współpracę pod koniec lat 90. XX w. i z którą jest związany do dziś. Niemal od razu został doceniony przez międzynarodowych krytyków i kuratorów – w 2006 roku otrzymał prestiżową Nagrodę im. Vincenta van Gogha, stał się stałym uczestnikiem międzynarodowych wystaw zbiorowych, bohaterem szeregu wystaw indywidualnych, a jego prace znajdują się w większości najważniejszych kolekcji sztuki współczesnej na całym świecie.
Małgorzata Bogdańska-Krzyżanek