Plansze do komiksu ,,Achtung Zelig!'' Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

,,Achtung Zelig! Druga wojna’’ to jeden z najwybitniejszych polskich komiksów historycznych. Czarno-biały album Krystiana Rosińskiego (scenariusz; pod pseudonimem Rosenberg) i Krzysztofa Gawronkiewicza (rysunek, liternictwo) został opublikowany w Polsce w 2004 r., a w 2005 r. także na rynku frankofońskim – w wersji kolorystycznej.
Przełomowość komiksu polega m.in. na tym, że polskiej kulturze tematyka Zagłady nie była wcześniej poruszana w poetyce groteskowej ani surrealistycznej. W komiksie Rosińskiego i Gawronkiewicza wprowadza je już sam wygląd głównych bohaterów, zbiegłych z transportu do obozu śmierci Zeligów, ojca i syna (jeden z nich przypomina potwora z serii filmów Obcy, drugi – żabę), czy demonicznej postaci dowódcy niemieckiego – karła Emila.
W komiksie są ponadto odzwierciedlane różne klisze, stereotypy na temat II wojny światowej, głównie te stworzone przez kulturę popularną PRL. Oddziaływały one na generację autorów, urodzonych na przełomie lat 60. i 70. XX wieku. ,,Achtung Zelig!’’ obfituje w nawiązania do przedstawień z komiksów propagandowych, filmów i seriali, planszowych gier czy broszur batalistycznych. Krzyżują się one z obrazami zaczerpniętymi z polskiej tradycji romantycznej (nostalgiczne przedstawienia lasu), a nawet bajek disnejowskich (niektóre drzewa).
Album powstawał przez wiele lat, od 1993 roku. Oryginalne plansze, których większość Muzeum POLIN nabyło do swojej kolekcji, dokumentują zmianę metody pracy Gawronkiewicza w toku przedłużającego się procesu twórczego. Po kilku latach od powstania pierwszych plansz rysownik zaczął pracować także na komputerze (ok. 2000 r.). Wcześniej naklejał na kartę podstawową planszy dodatkowe elementy, natomiast później mógł już po prostu skanować osobne karty, które zawierały elementy do dodania, po czym komponował całość w programie graficznym. Stąd w kolekcji obok plansz z wszystkimi powyklejanymi elementami znajdują się również plansze, które składają się z kilku kart, np. karty podstawowej i kart z rysunkami do kadrów, z liternictwem.
Zakup plansz komiksowych do kolekcji muzealnej dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu „Regionalne kolekcje sztuki współczesnej”, 2018. Przystąpienie do programu było możliwe dzięki wsparciu Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
Przemysław Kaniecki