Śpiwór i nieśmiertelnik Juliana Bussganga, żołnierza Armii Andersa Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Julian Bussgang urodził się w 1925 roku we Lwowie. Oboje rodzice byli Żydami, matka była lwowianką, ojciec pochodził z Rohatynia (obecnie w Ukrainie, miejscowość znajdująca się w połowie drogi między Stanisławowem, ob. Iwano-Frankiwsk, a Lwowem). Rodzina była zasymilowana, w domu mówiono po polsku, a większość znajomych stanowili Żydzi również zasymilowani i bardzo dobrze znający polską kulturę. Był to dom zamożny (mieli służbę, samochód, co nie było powszechne w tamtym okresie); dzieci, tj. Julian i jego starsza siostra, uczyli się francuskiego i niemieckiego.
Bussgangowie uczęszczali do synagogi Tempel we Lwowie – pierwszej synagogi reformowanej w Galicji (więcej na jej temat zob. https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/l/703-lwow/112-synagogi-domy-modlitwy-mykwy/86677-synagoga-tempel-we-lwowie-staryj-rynok-14).
Już w pierwszych dniach września 1939 roku ojciec podjął decyzję o ewakuacji rodziny ze Lwowa. Bussgangowie dotarli swoim samochodem do Rumunii (gdzie zresztą spotkali członków polskiego rządu oraz przedstawicieli Banku Polskiego). Podczas pobytu w Rumunii Julian Bussgang uczęszczał do francuskiej szkoły. Kolejnym etapem wędrówki była Palestyna, a konkretnie Tel Awiw. Bussgangowie zamieszkali przy jednej z głównych ulic – Dizengoffa; dzieci uczęszczały do polskiej szkoły (w której notabene ponownie spotkały dzieci przedstawicieli polskiego rządu).
W 1943 roku Julian Bussgang wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych, tzw. Armii Andersa. Brał udział w wielu bitwach, w tym w bitwie pod Monte Cassino.
Po wojnie studiował we Włoszech i w Wielkiej Brytanii. W 1949 wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Ukończył Massachusetts Institute of Technology, doktoryzował się z fizyki stosowanej na Harvardzie. Zajmował się wykorzystaniem elektroniki w siłach zbrojnych.
Doświadczenia ciągłej wędrówki odcisnęły piętno na Julianie Bussgangu, który wyznawał, że czuje się bardziej uchodźcą niż ocalałym.
Jego ojciec do końca życia zachował klucze od domu we Lwowie.

Biogram na podstawie zapisu wywiadu zrealizowanego dla United States Holocaust Memorial Museum w 2002 roku.
Natalia Różańska