Józef Czechowicz Muzeum Narodowe w Lublinie

Józef Czechowicz to jeden z najwybitniejszych polskich poetów XX stulecia. Jego twórczość, zanurzona w aurze prowincjonalnego Lublina, nasycona sielankowymi wizjami, a jednocześnie pełna katastroficznych przeczuć, stała się wzorem dla kolejnych generacji twórców.

Czechowicz jest znany przede wszystkim jako poeta, ale jego dorobek obejmuje także: prozę, dramat, twórczość dla dzieci, esej oraz publicystykę. Fascynowały go też nowe media; pisał teksty o tematyce radiowej, filmowej, poświęcał uwagę ówczesnej kulturze popularnej.

Urodził się 15 marca 1903 roku, jako najmłodsze z trojga dzieci Małgorzaty z Sułków i Pawła Czechowicza. Jego rodzice wywodzili się ze wsi, ojciec pracował jako woźny w banku. W roku 1913 Józef rozpoczął naukę w szkole elementarnej, którą ukończył w 1917 roku. Naukę kontynuował w Seminarium Nauczycielskim. Przez kilka miesięcy roku 1920 brał udział jako ochotnik w wojnie polsko-sowieckiej. Po powrocie z frontu pracował w szkole na kresach Rzeczypospolitej. W roku 1926 otrzymał pracę w szkole specjalnej w Lublinie, a z czasem został jej kierownikiem. W 1930 roku wyjechał na stypendium do Francji.

W roku 1933 Czechowicz przeniósł się na stałe do Warszawy. Od 1938 do wybuchu wojny pracował w redakcji Polskiego Radia. W tych latach powstały sztuki teatralne, słuchowiska, większa część twórczości dla dzieci i wiele przekładów. Jako pierwszy tłumaczył na polski fragmenty Ulissesa J. Joyce’a, wiersze T. S. Eliota, przekładał też R. Kiplinga, W. Whitmana, A. Rimbauda, G. Apollinaire’a, J. Seiferta, A. Błoka, W. Blake’a i wielu innych. Wypowiadał się w eseistyce, artykułach publicystycznych, redagował dodatki literackie do pism lubelskich i warszawskich. Po wybuchu wojny Józef wrócił do Lublina, gdzie zginął 9 września 1939 roku, podczas nalotu niemieckiego.

Jako artysta zadebiutował w lubelskim piśmie „Reflektor” w 1923 roku. Kilka lat później ukazał się jego pierwszy tom poetycki – dobrze przyjęty przez krytykę literacką Kamień (1927). W kolejnych latach opublikował zbiory: dzień jak co dzień (1930), ballada z tamtej strony (1932), w błyskawicy (1934), Stare kamienie (1934, wspólnie z Franciszką Arnsztajnową), nic więcej (1936), Arkusz poetycki (1938) oraz nuta człowiecza (1939).

W 1934 roku powstał jeden z najbardziej znanych tekstów Czechowicza – Poemat o mieście Lublinie. Znalazły się w nim wiersze połączone prozą poetycką oraz wzbogacone zaproponowanym przez poetę podkładem dźwiękowym. Tekst jako słuchowisko nadało Polskie Radio.