Talar; patagon

Podbój Nowego Świata przez Hiszpanów w XVI stuleciu spowodował potężny napływ kruszców do Europy. W wyniku kontaktów handlowych amerykańskie złoto i srebro przenikały z Hiszpanii do innych krajów europejskich, zwłaszcza na teren Niderlandów. W XVI wieku Niderlandy Hiszpańskie były jedną z najlepiej rozwiniętych gospodarczo i najbogatszych części Europy. Podstawą dobrobytu był handel. Zarabiane pieniądze Holendrzy inwestowali w środki produkcji i rozwój floty, stale pomnażając swoje dochody. Wizytówką ówczesnej potęgi gospodarczej Niderlandów były bite tam monety. Prezentowany talar (daalder) powstał w holenderskiej prowincji Geldria przez Filipa II Habsburga (1527–1598). O miejscu emisji informuje napis na rewersie monety, który otacza krzyż św. Andrzeja, patrona Niderlandów. Talara wybito w krótkim okresie dominacji hiszpańskiej w Geldrii i wyparciu z niej wojsk Zjednoczonych Prowincji Niderlandów zbuntowanych przeciwko Koronie Hiszpańskiej. Awers monety zdobi przykryta koroną królewską tzw. hiszpańska tarcza herbowa w łańcuchu Orderu Złotego Runa. Na ustawionych w szachownicę herbach Hrabstwa Turenii, Arcyksięstwa Austrii, Księstw Brabancji i Burgundii, położono małą tarczę z herbami Hrabstw Tyrolu i Flandrii. Kompozycji dopełnia łaciński napis: Pan moim Sędzią (Psalm 117, 06). Motto to było jak najbardziej zgodnie z mentalnością Filipa II i doktryną jego monarchii absolutnej, w której władca za swoje uczynki odpowiadał jedynie przed Bogiem. W ostatnich latach XVI wieku, gdy z Ameryki importowano więcej złota i srebra niż kiedykolwiek wcześniej, Hiszpania była de facto niewypłacalna. Gdy ogłaszała kolejne bankructwa (1557, 1575 i 1596), Holendrzy w oparciu o hiszpańskie srebro rozwijali przemysł i kontakty handlowe. Kiedy Filip II zabiegał u bankierów z Genui i Augsburga o kolejne pożyczki, przeznaczając na spłaty 40% dochodów państwa, Niderlandy mimo trwającej wojny z Hiszpanią przeżywały rozkwit.

Mieszko Pawłowski