Hamburg: Landungsbrücke | Hamburg: Pomost portowy

Emil Nolde potraktował przedstawienie pejzażu portowego w oryginalny sposób. Na pierwszym planie ukazał perspektywę starego pomostu portowego umocowanego pomiędzy wysokimi palami, które tworzą wyraziste, ciemne, pionowe plamy kontrastujące z zamgloną powietrzną dalą akwenu portowego. Ich rytm wzmacnia ciemna plama dębowej dalby widoczna przy prawej krawędzi kompozycji. Zestawienie czarnych plam pali z ponurym nieboskłonem zasnutym niskimi chmurami i dymem z parostatków, jak i pustka panująca na pomoście budują nastrój melancholii, charakteryzujący późnojesienny zastój w porcie leżącym nad Morzem Północnym.

Grafika wykonana w 1910 roku techniką akwaforty i akwatinty została odbita na czerpanym papierze welinowym ze znakiem wodnym: …N Holland 1914, najwcześniej w roku wyprodukowania tego papieru. Kompozycja należy do grupy grafik tworzonych podczas pobytu Noldego w Hamburgu w 1910 roku. Rysował wówczas tuszem różne motywy miejskie, m.in. widoki zabytkowych budowli, takich jak kościół św. Katarzyny, a przede wszystkich przedstawiał pejzaże portowe i statki. Na podstawie tych rysunków tworzył potem ryciny, które odbijał w następnych latach. Kompozycja z pomostem portowym została wykonana w trzech stanach, czyli wersjach opracowania płyty – matrycy drukarskiej. Z dwu pierwszych stanów wydrukowano zaledwie dziesięć egzemplarzy: w wydawnictwie Genthe w Hamburgu i firmie Carla Sabo w Berlinie. Z trzeciego stanu płyty, z którego pochodzi szczecińska odbitka, wydrukowano nieznaną liczbę egzemplarzy w 1914 roku.

Emil Hansen urodził się w 1867 roku koło miejscowości Nolde ¬– od tej nazwy przyjął swoje nazwisko. Zmarł w 1956 roku w Seebüll. W 1892 roku był nauczycielem rysunku w Industrie- und Gewerbeschule (Szkole Przemysłu i Rzemiosła) w Sankt Gallen, gdzie poznał twórczość Ferdinanda Holdera i Arnolda Böcklina bliską jego odczuwaniu sztuki. Podjęty w Monachium kurs malarstwa kontynuował w Académie Julian w Paryżu. Po powrocie nawiązał kontakty z ekspresjonistami skupionymi w grupie Die Brücke. Pracował w osamotnieniu, podróżując po Europie i Azji oraz wyspach Pacyfiku. Doceniony został dopiero w 1931 roku.

Ewa Gwiazdowska