Kościół x.x. Kapucynów i Pomnik w Lublinie

Widok rozległego założenia kapucynów, widzianego z perspektywy obecnego placu Litewskiego. W głębi jest widoczny gotycki kościół pobrygidkowski. Ojcowie kapucyni, sprowadzeni do Polski w 1681 roku przez króla Jana III Sobieskiego, do Lublina przybyli w roku 1724. Fundatorem ich lubelskiego założenia był były marszałek Wielkiego Księstwa Litewskiego książę Paweł Karol Sanguszko i jego małżonka Anna Maria z Lubomirskich. Kapucyni, charyzmatyczni i wspierający ubogich kaznodzieje oraz oddani patrioci, działali w Lublinie do kasaty zakonu w 1864 roku. Ojcowie podczas powstania styczniowego (w ich klasztorze znajdowało się archiwum powstańcze) zostali wywiezieni do Łomży, a ich grunty rozparcelowano i sprzedano. Kapucyni powrócili tu w 1919 roku i pozostają do dziś. Z początkiem II wojny światowej zakonnicy zostali aresztowani i wywiezieni do Sachsenhausen i Dachau, gdzie ponieśli męczeńską śmierć. W okresie tym klasztor w większości był zajęty przez Niemców, a świątynia służyła niemieckiej armii.

Późnobarokowy kościół zakonny pw. św. Apostołów Piotra i Pawła wzniesiono w latach 1726–1733 według projektu warszawskiego architekta Karola Antoniego Baya. Jego styl, podobny do innych budowli kapucyńskich, podkreśla surową regułę zakonu. Jedynie mniej skromna jest fasada, zdobiona pilastrami oraz posągami apostołów Piotra i Pawła, a także malowidłem św. Franciszka z Chrystusem na Krzyżu (kopia z Murilla). Surowe jest także wnętrze kościoła z dębowymi, niepolichromowanymi ołtarzami. Zdobi je niewiele obrazów, wśród nich ołtarzowe Holendra Petera van Roy, portrety fundatora i króla Jana III Sobieskiego wiszące w chórze zakonnym oraz nawiązujący do legendy o początkach Lublina Sen Leszka Czarnego (z XVII wieku) umieszczony w zakrystii. Poliptyk z prezbiterium, przedstawiający Błogosławionych Męczenników kapucyńskich II wojny światowej, namalował w 1999 roku Krzysztof Kubiak. W krypcie pod chórem spoczywają szczątki zmarłego w roku 1750 fundatora i znacznej części jego rodziny.

Na tle zabudowań umieszczono pomnik Unii Lubelskiej upamiętniający zawartą w Lublinie w 1569 roku unię realną pomiędzy Koroną Królestwa Polskiego i Wielkim Księstwem Litewskim. Odlany w 1826 roku z żelaza obelisk zdobi klasycystyczna płaskorzeźba z przedstawieniem alegorii unii polsko-litewskiej (symbolizujące Koronę i Litwę dwie kobiety podające sobie ręce).

Renata Bartnik