Pisanka

Pisanka to atrybut świąt Wielkiejnocy. Jajko zaś było symbolem życia, płodności, miłości i siły, a symbolika ornamentów pisanych na nim pełniła ważną rolę magiczną. Na Lubelszczyźnie jajka zdobiono najczęściej techniką batikową, polegającą na pisaniu wzoru roztopionym woskiem za pomocą pisaka wykonanego z blaszki w formie lejka osadzonego na patyku. Stosowano także technikę wytrawiania (polegającą na odbarwieniu tła z zapisanej woskiem kolorowej pisanki poprzez włożenie jajka do kwasu na przykład z kapusty) lub wydrapywania wzoru ostrym narzędziem na powierzchni skorupki. Wykonywano też pisanki jednobarwne, tak zwane kraszanki. W tym celu używano naturalnych barwników roślinnych, między innymi z łupin cebuli, soku buraka, kory dębu, nasion widłaka czy pędów młodego żyta (patrz także: E/1117/ML).

Jednym z pisanych motywów zdobniczych było drzewo życia – obraz odradzającej się roślinności o niewyczerpanej płodności, cykliczność odnawianych sił witalnych. W polskiej kulturze ludowej, nie tylko na Lubelszczyźnie, kojarzono z nim podłaźniczkę i choinkę, rózgę weselną zrobioną z sosny i kolorowo przybraną, palmę wielkanocną, zieloną gałąź gaiku (maiku), gałęzie brzozy związane z Zielonymi Świątkami i Bożym Ciałem. Ornament ten przybierał formę drzewa, krzaka, bukietu w wazonie czy koszyku, gałązki, liścia, kwiatu. Wśród wzorów pisanek lubelskich były to stylizacje jodły lub świerka, paproci i najrozmaitszych gatunków roślin, kwiatów i krzewów, częściej fantastycznych niż naśladowanych z natury.

W zbiorach etnograficznych Muzeum Narodowego w Lublinie znajduje się około 2500 pisanek wykonanych przez twórców z Lubelszczyzny. Większość z nich powstała w latach 1950–1980. Znacząca część (około 500 sztuk) – niestety nieznanego autorstwa, pochodzi z początku XX wieku. Prezentowana pisanka należy do grupy najstarszych.