1 marka polska
1919
Muzeum Narodowe w Lublinie
Jest częścią kolekcji: Pieniądz papierowy okresu II Rzeczpospolitej
5 milionów marek polskich (mkp) był jednym z najwyższych nominałów okresu hiperinflacji w Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym. Postępująca od jesieni 1923 roku deprecjacja mkp doprowadziła w ciągu kilku miesięcy do upadku tej waluty, znaczonej wzrostem ceny dolara o blisko 22 000 procent. Były to ostatnie miesiące marki polskiej i emitującej ją Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej (PKKP) – okupacyjnej instytucji spolonizowanej w 1918 roku, której miejsce po ustabilizowaniu się sytuacji gospodarczej miał zająć Bank Polski ze złotym jako walutą narodową.
Wraz z załamaniem mkp upadła koniunktura ekonomiczna, inflacja doprowadziła do dotkliwego spadku realnych wynagrodzeń. Już trzecim kwartale 1923 roku strajkowało ponad 250 tysięcy pracowników, a na początku listopada wybuchł strajk generalny, który dramatyczny przebieg miał w Małopolsce. W Krakowie starcia protestujących z wojskiem zostały okupione ofiarami śmiertelnymi. Podsycane przez lewicową, komunistyczną opozycję nastroje społeczne były obliczone na rozchwianie państwa i wywołanie rewolucji, służącej przejęciu władzy. Wrzało także w sąsiednich krajach. Owej gorącej jesieni miała miejsce komunistyczna rewolta w Bułgarii oraz w Hamburgu, a także pucz monachijski Adolfa Hitlera (8 listopada).
Odkładana na czas osiągnięcia równowagi budżetowej reforma walutowa w Polsce musiała być zatem realizowana w warunkach głębokiego kryzysu ekonomicznego i społecznego. Jej autorem był wybitny ekonomista Władysław Grabski (1874–1938), dwukrotny premier (czerwiec–lipiec 1920 roku, grudzień 1923 roku–listopad 1925 roku) i wielokrotny minister skarbu. Korzystając zarówno z uchwalonego już prawa, jak i uprawnień wydawania dekretów z mocą ustawy, wprowadzono podatek majątkowy, zrewaloryzowano podatki, zredukowano wydatki publiczne i zarzucono dofinansowanie kolei. Zrezygnowano także z kredytowania wydatków państwowych z emisji mkp PKKP. Dopiero po podjęciu tych kroków interwencja giełdowa zatrzymała w lutym spadek waluty. Wprowadzony do obiegu 10 stycznia 1924 roku banknot 5 milionów mkp zdążył jednak w ciągu stycznia stracić jeszcze około pięćdziesięciu procent wartości.
Nominał ten pozwalał wówczas na opłacanie niemal kwartalnej prenumeraty „Kuriera Warszawskiego” z osobistym odbiorem w stolicy. Na jego łamach za 100 milionów mkp oferowano palto „futrem do wierzchu”, a za 200 milionów „mało używane” futro męskie.
Tomasz Markiewicz
Autor / wytwórca
Rodzaj obiektu
pieniądz papierowy
Technika
druk
Tworzywo / materiał
papier
Czas powstania / datowanie
Miejsce powstania / znalezienia
Numer identyfikacyjny
Lokalizacja / status
Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa
1919
Muzeum Narodowe w Lublinie
Państwowe Zakłady Graficzne Ministerstwa Skarbu w Warszawie
1923
Muzeum Narodowe w Lublinie
Państwowe Zakłady Graficzne Ministerstwa Skarbu w Warszawie
1922
Muzeum Narodowe w Lublinie
odkryj ten TEMAT
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna
0/500
Używamy plików cookie, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Plikami cookie możesz zarządzać, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki internetowej. Więcej informacji w Polityce prywatności.
Używamy plików cookie, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Plikami cookie możesz zarządzać, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki internetowej. Więcej informacji w Polityce prywatności.
Zarządzaj plikami cookies:
Ten rodzaj plików cookies jest niezbędny do funkcjonowania serwisu. Możesz zmienić ustawienia swojej przeglądarki tak, aby je zablokować, jednak strona nie będzie wtedy działała prawidłowo.
WYMAGANE
Służą do pomiaru zaangażowania użytkowników i generowania statystyk na temat serwisu w celu lepszego zrozumienia, jak jest używany. Jeśli zablokujesz ten rodzaj cookies nie będziemy mogli zbierać informacji o korzystaniu z serwisu i nie będziemy w stanie monitorować jego wydajności.