Szablon farbiarski katagami

Katagami (jap. kata – forma, szablon oraz gami – papier) to rodzaj japońskiego rzemiosła artystycznego. Formy wykonuje się z wielowarstwowego papieru czerpanego katajigami nasączonego sokiem z owocu kaki, czyli persymony, który wcześniej poddawany jest specjalnej obróbce. Papier skleja się, konserwuje, suszy i utwardza podczas procesu „wędzenia”, co sprawia, że staje się on niemal wodoodporny. W soku persymony zawarte są taniny, które utleniając się powodują jasnobrązową barwę papieru. Rzemieślnik za pomocą specjalnego narzędzia wycina w nim wzory. Delikatne i wiotkie katagami przypominają papierowe koronki. Od spodu wzmacniane są siateczką z włosów ludzkich lub jedwabnych nici. Szablon pełni rolę matrycy pozwalającej na powielanie wzorów. Artysta układa katagami na tkaninie i całość pokrywa pastą ryżową nori. Następnie farbuje materiał przez zanurzenie go w barwniku lub nałożenie koloru szczoteczką. Gdy nori zostaje usunięta, tkaninę płucze i suszy. Miejsca pokryte pastą pozostają nieufarbowane. Technika wytwarzania form farbiarskich liczy już ponad tysiąc lat. Na przełomie XIX/XX wieku szablony stały się przedmiotem kolekcjonerstwa w Europie i Ameryce. Sztuka Dalekiego Wschodu, w tym desenie z japońskich katagami, zainspirowała wielu europejskich artystów, m.in. Gustava Klimta, Kolomana Mosera, Williama Bradleya. Prezentowane katagami przedstawia wzór kikko, czyli motyw skorupy żółwia. Kikko zdobi kimona odświętne, np. zakładane z okazji Nowego Roku lub zaślubin. Żółw symbolizuje w Japonii długowieczność, porządek kosmiczny, powodzenie, wytrwałość, wsparcie oraz pragnienie bogactwa. Obecnie katagami wykorzystywane są również do dekoracji ścian i drzwi w japońskich domach.

Katarzyna Findlik-Gawron