Wielki młodzieniec I | Grosser Juengling I

Ernesto de Fiori pochodził z austriackiej rodziny o piemonckich korzeniach. W 1904 roku zapisał się do klasy Gabriela von Hackla w monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych, skąd po dwóch semestrach wrócił do rodzinnego Rzymu. Przebywał tam do 1908 roku, próbując sił jako malarz i nawiązując istotne dla późniejszych zainteresowań artystycznych kontakty z Hermannem Hallerem oraz Karlem Hoferem. W latach 1909–1910 mieszkał w Monachium, a rok później wyjechał do Paryża. Jako stały bywalec Café du Dôme wszedł do skupiającej się wokół Henriego Matisse’a grupy niemieckich twórców. Wraz z nimi poznawał najważniejsze paryskie kolekcje sztuki współczesnej, ich środowisko pozyskał natomiast dla swej düsseldorfskiej galerii Alfred Flechtheim. W latach 1911–1914 de Fiori wystawiał prace na najważniejszych ekspozycjach w Kolonii, Monachium, Berlinie i Bremie, by wraz z wybuchem wojny przerwać działalność artystyczną na trzy lata. Po przystąpieniu Włoch do działań zbrojnych przyjął niemieckie obywatelstwo i do 1917 roku walczył na froncie, po czym wyjechał do Szwajcarii, gdzie poznał zuryskich dadaistów. Od 1921 roku Flechtheim otrzymał wyłączność na reprezentowanie de Fioriego na rynku sztuki. Do najczęściej poruszanych tematów należał akt męski: od wiotkiego, inspirowanego picassowskim różowym i błękitnym okresem Cierpiącego (1911), przez surowego, uproszczonego anatomicznie Stojącego młodzieńca (1920) po Wielkiego młodzieńca I (1926) o autoportretowych cechach i realistycznych proporcjach, do którego gipsowe i gliniane modele przygotowawcze zaprezentowano w pierwszym dużym opracowaniu dorobku artysty (1926). Tę ostatnią kompozycję przetransponowano w trwały materiał na zamówienie Waltera Riezlera, dyrektora muzeum w Szczecinie, gdzie znajduje się do dziś mimo nazistowskich czystek i powojennej ewakuacji zbiorów. Jej pendant (Wielki młodzieniec II, 1929–1930), zakupiony przez magistrat Berlina do ozdoby parku w dzielnicy Schöneberg, nie przetrwał II wojny światowej.

Szymon Piotr Kubiak