Ciosła krzemienna

Ciosła krzemienna trafiła do zbiorów Muzeum Pomorza Zachodniego w Szczecinie w 1969 roku wraz z pięcioma innymi narzędziami krzemiennymi, odkrytymi przypadkowo podczas robót melioracyjnych prowadzonych w Warnołęce. Informację o znalezisku zawdzięczamy listonoszowi z Nowego Warpna, który przekazał zabytki za pośrednictwem szczecińskiej Pracowni Konserwacji Zabytków.

Narzędzia sprawiają wrażenie jakby były zrobione przez jednego wytwórcę. Nie są to wyroby ukończone, a przygotowane do kończącego produkcję gładzenia powierzchni. Mają ślady negatywów po odbiciach formujących kształt i wyrównujących krawędzie. Wykonano je z krzemienia wieku kredowego o szaro-białawej barwie, która uległa zmianie wskutek pokrycia ich przez rdzawą patynę powstałą w wilgotnym środowisku ich wielowiekowej depozycji. Czworościenne formy o wąskich obuchach mają nieco zróżnicowane długości (13,6–17,4 cm) i pewną odmienność w ukształtowaniu ostrza. Część z nich ma ostrze proste w widoku od przodu, a inne – jak prezentowany egzemplarz – są ukształtowane łukowato. Trudno tę odmienność uznać za przypadek, biorąc pod uwagę umiejętności wytwórcy przejawiające się w starannym uformowaniu wszystkich powierzchni. Być może te formalnie podobne do siebie półwytwory były przygotowywane jako funkcjonalnie różne narzędzia: z krawędzią prostą – jako siekiery służące do rąbania i ociosywania oraz z krawędzią łukowatą – jako ciosła do żłobienia i drążenia.

Tradycja gromadzenia wielościennych narzędzi krzemiennych przez neolityczne społeczności rolnicze na Niżu Europejskim w IV i III tysiącleciu BC, po zmianach w technologii obróbki krzemienia, którego przejawem była między innymi produkcja siekier gładzonych, jest zjawiskiem znanym od dawna. Znaleziska gromadne tego typu narzędzi są rozpatrywane w kategoriach dystrybucji wyrobów krzemiennych z ośrodków pozyskiwania surowca, jego częściowego przetwarzania do postaci półproduktów lub gotowych produktów, a także w kategoriach manifestacji wierzeń.

Krzysztof Kowalski