skróty po głównych elementach serwisu
strona główna strona główna
Zmień język na angielski EN
Zaloguj się
Powrót do Advanced search – In museums
wyszukiwarka serwisu
zmień język naEN
treść serwisu

Epoka kamienia na Pomorzu Muzeum Narodowe w Szczecinie

Zespół muzealiów archeologicznych reprezentujących najstarsze dzieje kultury ludzkiej na Pomorzu, wyselekcjonowanych z kolekcji zabytków z epoki kamienia. Wśród nich są znaleziska pojedynczych artefaktów o nieokreślonym lub znanym kontekście, tzw. skarb (siekiera i ciosła reprezentujące znalezisko gromadne narzędzi krzemiennych z Warnołęki) oraz przedmioty pochodzące z wyposażenia grobów (Karsko, Kolin). Pod względem chronologicznym zespół obejmuje okres od schyłku starszej epoki kamienia (paleolit schyłkowy: ok. 12000–9500 p.n.e.) (insygnium z Powalic/Rusinowa), poprzez środkową epokę kamienia (mezolit: ok. 9500–5400 p.n.e.) (zabytki z różnych miejscowości), aż po młodszą epokę kamienia (neolit: ok. 5400–2000 p.n.e.) (zabytki z różnych miejscowości).

Obiekty

120
rdzeń wielopiętowy - Ujęcie z przodu; Rdzeń wielopiętowy w formie wydłużonego klina z widocznymi kilkoma miejscami, z których odbijano wióry. Strategia redukcji typowa dla rdzeni w ostatnim stadium użytkowania, szczególnie na stanowiskach bez źródeł surowca dobrej jakości w pobliżu. Ślady eksploatacji miękkim tłukiem. Bryła jasnoszarego krzemienia kredowego bardzo dobrej jakości.

Rdzeń wielopiętowy

kultura ahrensburska

10800 p.n.e. — 9600 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

rdzeń stożkowy - Ujęcie z boku; Rdzeń z bryły krzemienia kredowego bardzo wysokiej jakości w końcowym stadium eksploatacji o znacznym stopniu redukcji uniemożliwiającym jego utrzymanie. Forma zbliżona do stożka lub ostrosłupa o dookolnej odłupni i płaskiej, lekko wklęsłej pięcie uformowanej jednym odbiciem. Widoczny na jednej ze stron duży negatyw wskazuje na naprawę rdzenia krótko przed zakończeniem eksploatacji. W masie widoczne są liczne długie egzoszkielety organizmów morskich, ułożone w podłużne linie. Zabytek w całości pokryty jest białą patyną wskazującą na długotrwałe zaleganie na powierzchni.

Rdzeń stożkowy

kultura Maglemose

7800 p.n.e. — 7000 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

drapacz - Ujęcie z boku; Drapacz wykonany został na fragmencie wióra z krzemienia kredowego bardzo dobrej jakości. Nie zachowała się część proksymalna. Na stronie wierzchniej widoczne są powierzchnie gładzone, co wskazuje, że wiór został odbity z rdzenia uformowanego na gładzonej siekierze neolitycznej.

Drapacz

kultura pucharów lejkowatych

4100 p.n.e. — 2000 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

ciosak - Ujęcie z drugiego boku; Ciosak wykonano z bryły występującego lokalnie krzemienia kredowego wysokiej jakości. Zabytek ma formę wydłużonego klina o przekroju czworobocznym. Wykonany został poprzez kształtowanie niewielkiej bryły twardym tłukiem. Obuch zaplanowany na naturalnej (niemodyfikowanej) powierzchni. Cała powierzchnia ciosaka pokryta jest licznymi zniszczeniami (wymiażdżenia, zagładzenia i wyłuskania) powstałymi na skutek ciężkiej pracy, prawdopodobnie kopania. Można więc założyć, że przedmiot służył jako głowica kilofa lub motyki.

Ciosak

kultura Maglemose

9600 p.n.e. — 4100 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

półwytwór liściaka - Ujęcie z boku; Krótki wiór w kształcie wydłużonego trójkąta, odbity miękkim tłukiem (prawdopodobnie z poroża) od większej bryły. Jego cechą charakterystyczną jest układ negatywów na stronie wierzchniej wskazujący, że zasadniczy kształt został uformowany jeszcze przed odbiciem. Jest to tzw. debitaż predefiniowany. Brakuje retuszu, który formowałby krótki trzonek. Ze względu na jego rozmiary prawdopodobnie miał służyć jako grot włóczni.

Półwytwór liściaka

kultura Bromme

11500 p.n.e. — 10800 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

siekiera krzemienna - Ujęcie z boku; Siekiera czworościenna z grubym obuchem i łukowatym ostrzem. Ścianki szersze trapezowate, obuch czworoboczny lekko soczewkowaty. Krzemień pasiasty o szarych, jasnoszarych i beżowoszarych smugach z rudawymi przebarwieniami, na jednej z szerszych ścianek siekiery układającymi się koncentrycznie w owal. Powierzchnia szlifowana i gładzona.

Siekiera krzemienna

kultura amfor kulistych

3500 p.n.e. — 2100 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Naczynie gliniane - Ujęcie z przodu; Naczynie w formie 3/4 kuli, ze spłaszczonym dnem, zdobione ornamentem rytym, a na brzuścu złożonym z taśm zamkniętych nacięciami - zazębiających się esownic, między nimi linii o układzie V-kształtnym, a pod wylewem dookolnego pasma pionowych nacięć podkreślonego pojedynczą linią poziomą. Naczynie zrekonstruowane i dopełnione gipsem barwionym.

Czara z ornamentem wstęgowym

kultura ceramiki wstęgowej rytej

5250 p.n.e. — 5000 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Topór z poroża - Ujęcie ze skosu; Topór z cienkim obuchem, w rzucie bocznym lekko poszerzonym, podobnie jak rozdwojone, częściowo uszkodzone ostrze.Otwór został wykonany w partiiśrodkowej narzędzia techniką cięcia i rozwiercania. Wszystkie ostrugane ścianki noszą ślady silnego wygładzania. Na powierzchni występują słabo widoczne ślady krótkich linii rytych o nieregularnym układzie.

Topór z poroża

kultura pucharów lejkowatych

4700 p.n.e. — 3500 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

skałka karabinowa typu duńskiego - Ujęcie z góry; Skałka karabinowa typu duńskiego o mniej więcej prostokątnym kształcie. Jej powierzchnia pokryta jest wyświeceniem, zaś na krawędziach widoczne są zmiażdżenia, powstały na skutek uderzania w metalowe elementy zamka. Przy krawędziach negatywów widoczny jest nalot (nagar).

Skałka karabinowa typu duńskiego

nieznany

1700 — 1850

Muzeum Narodowe w Szczecinie

naczynie gliniane - Ujęcie z boku; Misa o kulistym dnie (typ IVA1 Wiślańskiego), zdobiona w części górnej podwójnym pasmem dookolnym złożonym z grup potrójnych odcisków ujętych u dołu, nad maksymalną rozdętością brzuśca, poziomą liniaą odcisków. Ceramika bardzo krucha. Naczynie było rekonstruowane przynajmniej dwukrotnie i uzupełniane barwionym gipsem.

Naczynie o kulistym dnie

kultura amfor kulistych

3100 p.n.e. — 2500 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

siekiera krzemienna - Ujęcie z drugiego boku; Siekiera czworościenna o grubym obuchu i lekko skośnym ostrzu, szlifowana i gładzona na całej powierzchni, wykonana z krzemienia kredowego

Siekiera krzemienna

kultura amfor kulistych

3100 p.n.e. — 2500 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

czaszka tura - Ujęcie ze skosu z prawej; Czaszka tura zachowana jest w średnim stanie: większość twarzoczaszki jest zniszczona, jednak mózgoczaszka wraz z rogami zachowana jest relatywnie dobrze. Na rogach widoczne ślady cięcia (po upolowaniu) oraz klejenia (naprawy współczesne).

Czaszka tura

kultura Maglemose

9600 p.n.e. — 4000 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

półwytwór narzędzia - Ujęcie z boku od dołu; Masywny odłupek krzemienia pasiastego, część większej bryły. Pęknięcie w części dystalnej sugeruje, że był on dużo większy. Strona wierzchnia pokryta jest cienką, gładką korą, częściowo zdjętą kilkoma uderzeniami, które wstępnie nadały kształt przedmiotowi.

Półwytwór narzędzia

kultura pucharów lejkowatych

3900 p.n.e. — 2600 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

drapacz - Ujęcie z drugiego boku; Niewielki drapacz wykonany z łuszczki (formy odłupkowej) krzemienia pomorskiego (jaskółczy chlebek) na zewnątrz jest czerwony, a w środku biały.

Drapacz

kultura Maglemose

7800 p.n.e. — 2000 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

przekłuwacz typu Zinken - Ujęcie z boku; Duży przekłuwacz typu Zinken wykonany na nieregularnym wiórze z negatywami zaprawy oraz fragmentami kory widocznymi na stronie wierzchniej. Z lewej strony zakończony jest grubym wierzchołkiem, stanowiącym część pracującą, tzw. żądło, uformowane drobnym retuszem. Na krawędzi wióra widoczne są ślady retuszu użytkowego.

Przekłuwacz typu Zinken

kultura hamburska

12700 p.n.e. — 11500 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Półtylczak - ujęcie ze skosu; Półtylczak wykonany na na niewielkim wiórze. Wiór, z którego wykonano zabytek pochodził z fazy przygotowania rdzenia, na co wskazuje obecność kory na stronie wierzchniej oraz fakt odbicia wióra przy pomocy miękkiego kamienia zamiast typowego w tym okresie nacisku, o czym świadczy obecność płaskich fal odbicia na stronie spodniej.

Półtylczak

kultura Maglemose

7800 p.n.e. — 7000 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Ciosak - ujęcie z tyłu; Niewielki ciosak o przekroju trójkątnym (płasko-wypukły) wykonany na masywnym odłupku, pierwotnie był nieco większy, co sugerują ślady napraw widoczne w okolicy części pracującej. Wyraźnie widoczne wyświecenia przy obuchu powstały na skutek oprawiania.

Ciosak

kultura Maglemose

7800 p.n.e. — 7000 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Płyta szlifierska - ujęcie z boku; Płyta szlifierska wykonana z płaskiego fragmentu czerwono-pomarańczowego piaskowca. Na jednym z końców widoczne są ślady przygotowania prostej powierzchni, co sugeruje, że płyta powstała poprzez podział większej bryły przy wykorzystaniu naturalnego podziału skały osadowej na warstwy. Na stronie wierzchniej płyta ma wyraźne ślady użytkowe w postaci zagładzeń, od spodu nie posiada żadnych śladów.

Płyta szlifierska

kultura ceramiki sznurowej

3100 p.n.e. — 2300 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Tłuk - ujęcie z boku; Niewielkich rozmiarów tłuczek kwarcytowy z podstawowego wyposażenia pradziejowych krzemieniarzy. Ten egzemplarz używany był głównie do retuszu oraz przygotowania krawędzi, o czym świadczą wykruszenia zachowane na biegunach i jednym z boków zabytku. Ich orientacja wskazuje, że krzemieniarz, do którego należał tłuk był praworęczny.

Tłuk

kultura Maglemose

7800 p.n.e. — 7000 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Drapacz - ujęcie z drugiego boku; Drapacz wykonany na wiórze, o całkowicie zaretuszowanych bokach, co zbliża go do drapaczy hamburskich. Na stronie spodniej zabytku widoczne są wyłamania i tzw. retusz użytkowy, który powstał na skutek zastosowania oprawy wykonanej z kości, poroża lub drewna. Na krawędzi pracującej nie widać żadnych śladów użytkowania, co sugeruje, że pierwotnie narzędzie było dłuższe i zostało porzucone krótko po naprawie.

Drapacz

kultura Federmesser

11900 p.n.e. — 11000 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

oprawa narzędzia krzemiennego - ujęcie z góry; Podłużna oprawa wykonana z lewej tyki jelenia szlachetnego (Cervus elaphus) z zachowaną różą, tworzącą część obuchową. W jednej trzeciej wysokości wykonano okrągły otwór, służący osadzeniu trzonka, o gładkich krawędziach, przecinający poprzecznie podłużną oś narzędzia. Tuleja częściowo połamana. Na powierzchni i krawędziach widoczne są liczne zniszczenia. Obecność zmiażdżeń i wyłamania na obuchu sugeruje użytkowanie oprawki także jako młotek.

Oprawa narzędzia krzemiennego

kultura Ertebølle

9600 p.n.e. — 4100 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

harpun z jednym zadziorem - ujęcie z góry; Harpun z jednym zadziorem wykonany z fragmentu kości długiej śródstopia jeleniowatego. Podłużny, o owalnym przekroju i zachowanej naturalnej wklęsłości wewnętrznej części kości. Nosi liczne ślady skrobania i strugania narzędziami krzemiennymi, w postaci podłużnych linii i poprzecznego prążkowania. Wierzchołek został dodatkowo zagładzony. Niewielki, stożkowaty zadzior odchylony jest od trzonka o około 45 stopni. podstawa dwustronnie ścieniana.

Harpun z jednym zadziorem

kultura Ertebølle

9600 p.n.e. — 4100 p.n.e.

Muzeum Narodowe w Szczecinie

narzędzie, motyka - Ujęcie z drugiego boku; Niewielka motyka kamienna w kształcie kopyta szewskiego. Narzędzie z poprzecznym ostrzem, w rzucie z góry smukłe, lekko trapezowate, zbliżone kształtem do dłuta. Część tylna jest ukształtowana nieregularnie. W rzucie bocznym tył jest płaski, a obie krawędzie długie łukowate, przy czym największą wysokość narzędzie ma w okolicy połowy długości. W przekroju poprzecznym dolna krawędź jest płaska, a górna bardzo silnie uwypuklona. Powierzchnia motyki, ze śladami odbić w partii tylnej, jest gładzona, na bokach lekko szorstka.

Motyka kamienna

nieznany

środkowy neolit

Muzeum Narodowe w Szczecinie

narzędzie, motyka - Ujęcie przodu z otworem z lewej strony; Smukłe narzędzie o ostrzu poprzecznym (motyka), o bokach prostych w rzucie z góry, z wyodrębnioną częścią tylną z otworem i spiczastym zakończeniem w formie przypominającej główkę żmii. Na powierzchni górnej, w partii środkowej wyraźnie zaznaczona jest linia grzbietu, która zanika w kierunku ostrza i otworu. W rzucie bocznym krawędź dolna jest prosta, a górna tworzy wysokie uwypuklenie. Otwór jest wywiercony jednostronnie. Powierzchnia gładzona, ma fakturę od gładkiej do lekko szorstkiej.

Motyka kamienna

nieznany

neolit

Muzeum Narodowe w Szczecinie

ceramika, naczynie - Ujęcie z przodu; Naczynie szerokootworowe w formie wazy o wydętym brzuścu, z uchami (zapewne czterema) u dołu szyjki, niezdobione. Powierzchnia przecierana wiechciem. Zrekonstruowana na podstawie zachowanego fragmentu, w znacznej części uzupełnione dobarwianym gipsem

Naczynie wazowate

nieznany

neolit schyłkowy

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Znaleziono 120 obiektów

Pokaż więcej obiekty

Brak wyników

Może Cię również zainteresować:

Dodaj notatkę

Edytuj notatkę

0/500

strona główna

Ustawienia prywatności

Używamy plików cookie, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Plikami cookie możesz zarządzać, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki internetowej. Więcej informacji w Polityce prywatności.

Jakiś filtr
Data od:
Era
Wiek:
—+
Rok:
—+
Data do:
Era
Wiek:
—+
Rok:
—+
Dodaj zakres