Półwytwór liściaka

Półwytwór liściaka znaleziony na stanowisku Szczecin-Śmierdnica 9 pochodzi z amatorskich poszukiwań przeprowadzonych pod koniec XIX wieku. Przekazany został przez pana Dieterta ze Szczecina do zbiorów Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde (Towarzystwa Historii i Starożytności Pomorza). Całość ich kolekcji przekazana została następnie otwartemu w 1927 roku Provinzialmuseum Pommerscher Altertümer – od 1934 do 1945 działającego pod nazwą Pommersches Landesmuseum in Stettin.

Jest to krótki wiór w kształcie wydłużonego trójkąta, odbity od większej bryły miękkim tłukiem – prawdopodobnie z poroża. Jego cechą charakterystyczną jest układ negatywów na stronie wierzchniej wskazujący, że zasadniczy kształt został uformowany jeszcze przed odbiciem. Ten sposób opracowania krzemienia nazywany jest debitażem predefiniowanym. Produkcja takich wiórów, z których następnie wykonywano liściaki, czyli groty włóczni, oszczepów i strzał jest charakterystyczna dla kultur późnego paleolitu. Półproduktowi ze Śmierdnicy brakuje retuszu, który formowałby krótki trzonek. Ze względu na jego rozmiary prawdopodobnie miał służyć jako grot włóczni.

Prezentowany okaz należy łączyć z kulturą Bromme, występującą na Pomorzu Zachodnim w drugiej połowie okresu allerødzkiego (około 11500-10800 BC). Były to społeczności łowców-zbieraczy zamieszkujących rzadkie lasy brzozowo-sosnowe, osiedlających się w pobliżu rozległych, podmokłych dolin. Podstawą ich utrzymania były polowania na łosie i jelenie olbrzymie. Kres społeczności kultury Bromme nastąpił wraz ze zmianami klimatycznymi na początku młodszego Dryasu, które wymusiły zmiany w gospodarce i stopniowo doprowadziły do wykształcenia się kultur świderskiej i ahrensburskiej.

Michał Adamczyk