Portret matki

Olga Boznańska w latach 1886–1889 studiowała w Królewsko-Bawarskiej Akademii Sztuk Pięknych u Karla Kricheldorfa i Wilhelma Dürra. W 1895 roku objęła kierownictwo Szkoły Malarskiej, prowadzonej dotychczas przez Teodora Hummla. W 1898 roku przeprowadziła się na stałe do Paryża. Jeszcze podczas studiów w Monachium tworzyła wielkoformatowe wizerunki, malując modeli w całej postaci. To właśnie portrety stały się domeną artystki. Sformułowała własny styl portretowania – za najważniejsze uznawała odzwierciedlenie stanu psychicznego osoby, której wizerunek starała się oddać na płótnie. W 1890 roku Boznańska zarysowała swój program artystyczny, w którym u podstaw budowy obrazu stał kolor, jemu zaś podporządkowane miały być inne środki wyrazu. Portret matki pochodzi z 1886 roku, kiedy Boznańska kończyła edukację w Krakowie i wyjechała do Monachium, gdzie – jak twierdziła – nauczyła się malować. Jest więc to przykład początkowego okresu jej twórczości. Widać wyraźnie nawiązania do malarstwa klasycznego, a także wpływ szkoły monachijskiej, która charakteryzowała się kontrastowym sposobem portretowania. Dyscyplina tamtejszej pracowni nakładała na uczniów obowiązek wykonywania prac według reguł akademickich. Sceneria obrazu i strój postaci niemalże się zlewają, ponieważ na ciemnym tle ma być wyraziście ukazana twarz matki odzwierciedlająca doświadczenia oraz troski. Warto zauważać, że już w tej wczesnej pracy ważną funkcję pełniły dłonie, których specyfikę artystka podkreśla niemal w taki sam sposób, jak w rysach twarzy. Eugenia Mondan – bo tak nazywała się matka Boznańskiej – była Francuzką zatrudnianą w polskich domach arystokratycznych jako nauczycielka. W dyplomie nauczycielskim zaznaczony został jej zakres umiejętności – specjalizowała się w rysowaniu. Konsekwentnie interesowała się rozwojem artystycznym córki. Jej powiązania z Francją wpłynęły także na możliwość wczesnych wyjazdów zagranicznych Olgi (w okresie dziecięcym i młodzieńczym).

Beata Małgorzata Wolska