Butlik z herbem Jerzego Augusta Wandalina Mniszcha (1715-1778)

Szklany butlik o czterech prostopadłych ściankach oraz długiej szyjce. Naczynie wykonano ze szkła barwionego w masie na kolor zielony, lekko zanieczyszczonego pęcherzykami powietrza i z kilkoma grudkami (co uznawane jest za wadę masy szklanej). Ozdobę naczynia stanowi fasetowanie na szyjce, a przede wszystkim rytowany i złocony herb Mniszech na przedniej ściance. Naczynia tego typu, zwane również karafinkami, służyły do podawania alkoholu, a ustawiano je podczas uczty przed każdym z biesiadników. Dzięki kształtowi wyrobu można go też było łatwo spakować do specjalnego kufra i zabrać w podróż.

Naczynie powstało w pierwszej magnackiej manufakturze szkła luksusowego, zwanej Hutą Kryształową, założonej w 1717 roku przez Adama Mikołaja Sieniawskiego. Jej produkcja od samego początku ukierunkowana była na wytwarzanie przedmiotów najwyższej jakości, tworzonych ze szkła kryształowego i zdobionych modnymi wówczas technikami szlifowania i rytowania. Po śmierci założyciela manufaktury i jego żony starostwo lubaczowskie, na terenie którego mieścił się zakład, objął Jerzy August Wandalin Mniszech (1715-1778). To właśnie dla niego powstał komplet modnych wówczas fasetowanych i barwionych w masie szkieł, ozdobionych herbem rodowym. Dzięki dodanym do niego panopliom wśród których wprawne oko dostrzeże także laski marszałkowskie możemy datować wytworzone szkła dość dokładnie – na lata sprawowania przez Mniszcha urzędu marszałka nadwornego koronnego: 1742 – 1767.

W kolekcji wilanowskiej znajduje się jeszcze jeden analogiczny butlik (Wil.5637) oraz kieliszek należący do kompletu (Wil.5638). Naczynie zostało zakupione do kolekcji w 2005 roku, możliwe jednak, że podobne przedmioty były w niej obecne także wcześniej. Jedna z mieszkanek pałacu – Aleksandra z Potockich, była prawnuczką pierwszego właściciela zestawu. W innych polskich muzeach znajdują się także kolejne elementy zestawu.

Hasła słownika terminów kontekstowych: Adam Mikołaj Sieniawski, Jerzy August Wandalin Mniszech, herb