Zamek do drzwi

Dogonowie to lud żyjący w południowo centralnej części Republiki Mali. Jego liczebność szacuje się na 500–600 tysięcy. Największe skupisko ich wiosek znajduje się na odcinku 150 km wzdłuż Masywu Bandiagara. Wioski ulokowane są na samym masywie, równinie rozpościerającej się wokół niego oraz na tzw. rumowisku – kamienistych zboczach i wąwozach usytuowanych u jego podnóża.

Zamek do drzwi zagrody lub domu wielkiej rodziny ginna nazywany jest w języku dogo-so ta koguru, co oznacza dosłownie „przyczepiony do drzwi”. Wśród zamków dogońskich spotkać można jeszcze jeden typ zamka – duro kunu, który jest mało widoczny. Zamek ta koguru jest przymocowywany do drzwi od strony zewnętrznej i bogato dekorowany. Drzwi dogońskie wykonywane są z kilku desek zespolonych metalowymi klamrami i wyposażone w system zawiasów zwany biegunem. Drzwi domu otwierają się zawsze do wewnątrz. Zagroda z domem ginna jest siedzibą patriarchy rodu (ginna bana), który mieszka w niej razem ze swoimi żonami oraz dziećmi.

Zamki i drzwi (duże prowadzące do zagród i domów ginna oraz małe do spichlerzy), a także inne przedmioty drewniane, między innymi figurki przodków wykonywane były tradycyjnie przez kowali iru. Na przełomie XX/XXI wieku, w odpowiedzi na duże zapotrzebowanie rynku turystycznego pojawiła się nowa grupa rzemieślników wykonujących pamiątki dla turystów. Sprzedaż obiektów sztuki (masek, rzeźb, zdobionych zamków, drzwi pokrytych płaskorzeźbami) stanowiła ważne źródło dochodu wielu rodzin dogońskich. Obecnie w wyniku sytuacji politycznej panującej w Republice Mali ruch turystyczny całkowicie zamarł.

Zamki do drzwi ta koguru są obecnie bardzo popularnym obiektem kolekcjonerskim. Omawiany egzemplarz zwieńczony jest przedstawieniem przodków symbolizujących strażnika i jego żony.

Ewa Prądzyńska