Strzelba wałowa

Pojawienie się na polach bitew prochu zapoczątkowało kolejny „wyścig zbrojeń”. Rozpoczęto prace nad nowymi typami broni długiej i krótkiej , zmieniano kalibry szukając najodpowiedniejszego dla zwalczania stosowanych jeszcze zbroi, zmieniano ich wagę, wymiary tak, by można było prowadzić ogień z konia. Dla poprawienia celności zaczęto stosować coraz doskonalsze przyrządy celownicze. Jednym z ważnych elementów, pozwalającym na skuteczny ogień bez względu na warunki atmosferyczne i jednostkowe wyszkolenie było stworzenie niezawodnego zamka. Pierwsze zamki lontowe były bardzo wrażliwe na zamakanie. Zamki kołowe skuteczniejsze i mniej podatne na warunki atmosferyczne, były drogie, skomplikowane oraz wymagały fachowej obsługi. Krokiem milowym w tej dziedzinie było dopiero wprowadzenie zamka skałkowego, co umożliwiło pełniejsze wykorzystanie broni palnej przez jednostki piechoty i kawalerii (jazdy). Idea działania tego typu zamków sprowadza się do umieszczenia w szczękach kurka skałki która uderzając (po zwolnieniu napięcia przez spust) w krzesiwo (stalowa płytka) powoduje powstanie iskry i zapalenie prochu na panewce. Następnie płomień przez otwór zapałowy dostaje się do komory broni, gdzie następuje zapłon materiału miotającego. W tego typu zamek jest wyposażona strzelba wałowa z zamkiem skałkowym, znajdująca się w zbiorach naszego muzeum. Powstała na początku XIX wieku w Legnicy na Śląsku (Liegnitz) w firmie Malina. Lufa mierzy 878 mm i  nie jest gwintowana. Łoże wykonane jest z drewna orzechowego, w kolorze brązowym. Widoczne są ślady po dwóch brakujących tulejach dla wyciora, służące do umieszczania stempla, posiada mało zaznaczony policzek. Ciekawością dla zwiedzających będzie fakt, że strzelba posiada kaliber 29 mm, co przy współcześnie stosowany kalibrach stanowi z niej prawie „armatę”, Całość broni tak elementy metalowe jak i drewniane nosi ślady zdobień. Stan zachowania, brak języka spustowego, kabłąka, tulei na wycior jak też ubytki drewna i ślady rdzy mogą świadczyć o tym, że broń długo przebywała w ziemi lub wodzie.

Przemysław Kucia