Sierp żelazny

Sierp żelazny z trzpieniem do osadzenia rękojeści, znaleziony podczas badań wykopaliskowych na wczesnośredniowiecznym grodzisku w Golczewie, w powiecie kamieńskim, w warstwie kulturowej z X–XII wieku.

Sierpy są narzędziami żniwnymi służącymi do ścinania traw i zbóż. Ich historia jest bardzo długa, sięga bowiem czasów najstarszych rolników z okresu neolitu. Przez tysiąclecia zmieniał się surowiec, z jakiego były wykonywane – od krzemiennych wkładek w drewnianych oprawach, przez sierpy brązowe do żelaznych, jakie znamy obecnie. W czasach konfliktów zbrojnych żelazne sierpy osadzane na długich drzewcach stawały się groźną bronią. W czasach pokoju spełniały swą zasadniczą funkcję, ale miały też znaczenie symboliczne. Sierpy składane zmarłym do grobu wiąże się z praktykami antywampirycznymi, natomiast wrzucane w wody jezior miały osłaniać ludzi przed złymi mocami. Wiara w ochronną moc żelaznych sierpów przetrwała w niektórych regionach Europy do czasów nowożytnych. Na Białorusi w wieczór świętojański umieszczano je w drzwi obory, aby kaleczyły wiedźmy usiłujące przekroczyć próg budynku.

Wczesnośredniowieczny sierp z Golczewa wykuty został z jednego kęsa żelaza. Ma gładkie ostrze z odłamanym czubkiem i długi trzpień do osadzenia drewnianej rękojeści. Uszko na końcu trzpienia służyło lepszemu mocowaniu uchwytu i zapewne też zawieszaniu na haku czy kołku. Jego zachowana długość wynosi 22,2 cm, maksymalna szerokość ostrza 3,0 cm, grubość ostrza 0,3 cm. Jest narzędziem średniej wielkości, najbardziej rozpowszechnionym we wczesnym średniowieczu.

Sławomir Słowiński