Postać przodka

Najpopularniejszymi przedstawieniami w sztuce dogońskiej są figuralne wyobrażenia przodków. Mogą one przedstawiać zmarłych krewnych prawdziwych i mitycznych, męskich, żeńskich i obojnaczych. U Dogonów funkcjonuje bowiem silnie rozwinięty kult przodków. W ich tradycji można wyróżnić dwa poziomy antenatów: osiemdziesiąt kobiet i mężczyzn, zmarłych dawno, pochodzących od ośmiu potomków pierwszej pary oraz wszystkich pozostałych zmarłych. Pierwszych osiemdziesięciu przodków było odpowiedzialnych za ustanowienie wszystkich tradycji i zasad, całego porządku rzeczy funkcjonującego do dzisiaj, a wszyscy pozostali musieli ich przestrzegać i pilnować, aby przetrwały w niezmienionym kształcie. Figury wyobrażające przodków umieszczane są najczęściej na ołtarzach im poświęconych. Są one bardzo zróżnicowane stylistycznie. Już sama ich wielkość zaskakuje, bowiem zdarzają się figury przodków bardzo duże, przekraczające naturalną wielkość oraz zupełnie małe liczące zaledwie kilka centymetrów. Repertuar gestów rzeźbionych wyobrażeń przodków jest również wieloraki i obejmuje postaci stojące, klęczące, siedzące lub dosiadające konia, podnoszące jedną lub obie ręce w różnych pozach i trzymające lub noszące przedmioty bądź atrybuty związane z określoną płcią, wiekiem, zajęciem lub statusem społecznym. Niektóre figury rzeźbione są miękko, delikatnie i szczegółowo oddają wszelkie detale, inne zredukowane zostały do abstrakcyjnych, geometrycznych kształtów i są pozbawione jakichkolwiek odniesień do ludzkiej anatomii. Część z nich ma powierzchnię dokładnie wygładzoną, inne pokryte są warstwami substancji ofiarnych czasami tak grubymi, że przesłaniają rzeźbiarską formę. Pomimo tych różnic sztuka dogońska charakteryzuje się własnym, rozpoznawanym stylem, cenionym przez miłośników sztuki afrykańskiej.

Ewa Prądzyńska