Maska zająca

Maska zająca (w języku dogo-so: dyǫmmo, dyommõ, w języku sigi-so: tãna pigere), podobnie jak inne maski dogońskie tańczy w trakcie świąt pogrzebowych Dama kończących długi okres opłakiwania zmarłego. Dama ma opanować niebezpieczne siły duchowe uwolnione przez pierwszą śmierć, która nastąpiła w czasach mitycznych. Siły te aktywizują się za każdym razem gdy umiera Dogon, również w czasach współczesnych.

Zając jest symbolem zwierzyny łownej, ale jego upolowanie wcale nie należy do łatwych zadań. Na terenach zamieszkiwanych przez Dogonów spotkać można dwa gatunki zajęcy: sawannowego (Lepus microtis) i płowego (Lepus capensis). Oba te gatunki są zwierzętami nocnymi, bardzo szybkimi, potrafiącymi uciekać z prędkością do 70 kilometrów na godzinę. W trakcie biegu bardzo energicznie odskakują w bok co powoduje, że tropiące je psy (lub polujące na nie drapieżniki) gubią trop.

Pierwszą maskę zająca wykonał myśliwy, który podziwiał zwinność i szybkość tego zwierzęcia. Stanowi całość dopiero z kostiumem, na który składają się spodnie barwione indygo, spódniczki i bransolety na przedramiona oraz nadgarstki z barwionych włókien roślinnych, pleciona osłona karku oraz rodzaj plecionego napierśnika zdobionego muszlami kauri. Tancerz ostrożnie i powoli stawia kroki, udaje, że jest śledzony, co jakiś czas szybko upada na ziemię i zastyga w bezruchu.

W trakcie występów artystycznych organizowanych poza świętem Dama odgrywane są często sceny rodzajowe, podczas których zamaskowani tancerze imitują sceny polowania. Mężczyzna w masce myśliwego tropi zające, które zawsze jednak wykazują się sprytem i uciekają przed nim, chowając się wśród widzów.

Maska zająca jest jedną z lżejszych, dlatego bardzo często tańczą w niej młodzi kilkunastoletni chłopcy, którzy dopiero co przeszli obrzezanie i zasilili szeregi stowarzyszenia Awa.

Ewa Prądzyńska