Drzwiczki do spichlerza

Spichlerze (guyon, l. poj. guyo) są wyznacznikiem bogactwa oraz wielkości rodziny. Im większa liczba spichlerzy, tym liczniejsza i bogatsza rodzina. Młode małżeństwo najczęściej ma dwa, po jednym dla każdego z małżonków, a duże, wielodzietne rodziny mogą posiadać nawet do 15 guyon.

Spichlerze dogońskie mają charakterystyczne kształty, ich ścianki zawsze zwężają się ku górze. Budowane są z gliny, z której przed przystąpieniem do budowy formuje się wielkie kule. Wznosząc spichlerz układa się gliniane kule, jedna przy drugiej. Dopiero po ułożeniu fragmentu konstrukcji uzupełnia się łączenia „cegieł” i niweluje wszelkie nierówności. Według jednej z wersji mitologii dogońskiej spichlerze zbudowane zostały na wzór Arki Nommo, ich dachy symbolizują niebo, natomiast strzechy chmury. Choć symbolika i funkcja strzechy (ochrona przed deszczem) są dla Dogonów bardzo ważne, nie wszystkie guyon są nią zwieńczone. Na przykład w wiosce Youga Piri znajdującej się na szczycie wzgórza Youga – przypominającego według Dogonów stopę, wszystkie spichlerze mają płaskie dachy i pozbawione są jakichkolwiek daszków. Wioskę tę zamieszkują potomkowie Arou – najmłodszego z czterech mitycznych braci, którzy przywędrowali z kraju Mande. Mieszkańcy Youga Piri mają zakaz budowania strzech na swoich spichlerzach, ponieważ w odległych czasach zdarzył się pożar, którego źródłem była płonąca trawa na szczycie guyo. Okrutny żywioł zniszczył zagrodę i pozbawił życia wszystkich jej mieszkańców. Przodkowie wprowadzili zatem zakaz umieszczania trawiastej strzechy na spichlerzach, który jest przestrzegany do dzisiaj.

Drzwiczki wykonane zostały z dwóch desek połączonych żelaznymi klamrami i wyposażone w rodzaj zawiasów zwany biegunem. Ozdobione są wizerunkami przodków oraz węży i zaopatrzone w zamek ta koguru kształtem przypominający zamki ludu Bamana.

Ewa Prądzyńska