Zamek Lubelski

Leon Urmowski urodził się prawdopodobnie we Lwowie około 1794 roku, skąd przeprowadził się do Zamościa, a następnie około roku 1809 zamieszkał w Lublinie. Urmowski odebrał wykształcenie wojskowe – w 1810 roku wstąpił do Szkoły Elementarnej Artylerii i Inżynierów w Warszawie. Już wtedy zdradzał wybitne zdolności artystyczne, które potwierdzały rysunki złożone wraz z prośbą o przyjęcie do szkoły. Mimo że nie odebrał wykształcenia artystycznego, w szkole miał możliwość doskonalenia umiejętności z zakresu rysunku i topografii. W 1812 roku uczestniczył w działaniach kampanii rosyjskiej Napoleona jako żołnierz i adiutant sztabu głównego 17. Dywizji dowodzonej przez gen. Jana Henryka Dąbrowskiego. Pierwszy etap działań wojennych Urmowski relacjonował w prowadzonym przez siebie dzienniku, w którym obok przebiegu trasy znalazły się między innymi opisy miejscowości i zabytków architektury. Kres rozwijającej się karierze wojskowej położyła przedwczesna śmierć; Urmowski zmarł w 1814 roku w wieku około dwudziestu lat na gruźlicę płuc, zaledwie dziesięć miesięcy po powrocie do Lublina. Młody wiek artysty był zapewne jedną z głównych przyczyn, dla których zachowało się niewiele jego prac. Po powrocie do Lublina powstały dwa widoki miasta – jeden z nich przedstawia Krakowskie Przedmieście, drugi to realistycznie odtworzony pejzaż ze sztafażem, na którym artysta uchwycił ujęte od południa wzgórze zamkowe wraz ze zrujnowaną zabudową południowego skrzydła zamku, donżonem i kaplicą Trójcy Świętej oraz zarysowane w oddali zabudowania zespołu pofranciszkańskiego (obecnie kościół Salezjanów). Oba widoki należą do typu XIX-wiecznych przedstawień architektury polskiej związanych z dążeniem do zachowania pamiątek przeszłości, dokumentowania ich stanu, które miało rozpowszechnić wiedzę na temat zabytków narodowej architektury. Pejzaż nawiązuje do wcześniejszego, powstałego jeszcze przed wyjazdem z Lublina rysunkowego szkicu; w omawianej grafice Urmowski odchodzi jednak od wypracowanego wcześniej schematu ikonograficznego, nie koncentruje się wyłącznie na architekturze, łącząc ją z rozbudowanym tłem krajobrazowym. Stroma, porośnięta drzewami skarpa, z której zrujnowane zabudowania zamkowe obserwuje jeden z mężczyzn, nadaje realistycznemu krajobrazowi charakter romantycznej nastrojowości.

Anna Hałata