Las

Julian Fałat (1853–1929) należy do najwybitniejszych akwarelistów przełomu XIX i XX wieku, twórców kanonu scen polowań i panoramicznych pejzaży w zimowej, śnieżnej scenerii. Artysta bardzo chętnie sięgał po akwarelę, która dawała możliwość szybkiego rejestrowania studiów plenerowych, uzyskiwania delikatnych tonów czy niuansów światła i koloru. Sam jednak podkreślał, że po to medium sięgnął z bardzo prozaicznych powodów – na początku drogi artystycznej po prostu nie było go stać na zakup farb olejnych. Mistrzowskie użycie akwareli zdradzał już powstały podczas pobytu w Rzymie Popielec (1880–1881), uważany za jedno z najwybitniejszych wczesnych dzieł artysty. Pochodzący z dojrzałego okresu twórczości Fałata Las potwierdza wirtuozerskie opanowanie techniki akwarelowej, na które zwracał uwagę Mieczysław Treter, pisząc w „Sztukach Pięknych” (1925–1926): „Żaden z malarzy polskich nie czuje tak wody w farbie, a raczej na papierze. Papier jest mokry, albo wilgotny, a farba bądź po nim spływa, bądź wsiąka, łącząc się w półprzypadkowe zjawiska, tworząc jakieś marmurki naturalne, w których czuć styl akwareli […]. Za pośrednictwem odpowiednio zestrojonych plam barwnych, drogą odpowiednio zharmonizowanej ich ekspresji, daje Fałat nie wierne odbicie, kopię, lecz artystyczny ekwiwalent motywu zaczerpniętego z natury; artysta nie nuży opowiadaniem szczegółów, lecz napomyka tylko i sugeruje; stwarzając świeżą i żywą podnietę dla oka, zmusza wyobraźnię do uzupełnienia lakonicznego obrazu, budzi z uśpienia całe kręgi asocjacji, działa bezpośrednio na emocjonalną stronę życia człowieka”. W przypadku omawianej kompozycji wrażenie, jakie wywołuje natura, zostało scharakteryzowane poprzez wybrany przez artystę fragment lasu. Sposób kadrowania i zastosowanie pozornie przypadkowego ujęcia zdradza wpływ inspiracji popularną w sztuce europejskiej początków XX wieku estetyką japońską. Potwierdza go przesunięcie osi kompozycyjnej, którą tworzy monumentalna sylweta sosny, uproszczone, przenikające się korony pozostałych drzew, czy syntetyzowana plama barwna. Spojrzenie artysty na przyrodę ujawnia zachwyt nad naturą, umiejętność zatrzymania jej ulotności w malarskim kadrze i dostrzeżenia piękna w najmniejszym skrawku rodzimego pejzażu.

Anna Hałata