Krajobraz z kaczkami

Pejzaż to motyw szeroko podejmowany przez słynnych artystów, takich jak Aleksander Gierymski, Józef Chełmoński czy Stanisław Masłowski. Natura od wieków fascynowała twórców i stanowiła element tła rozbudowanych kompozycji figuralnych. W XIX wieku w sztuce polskiej stała się samodzielnym tematem wybitnych dzieł. Za znaczący dla tego gatunku można uznać impresjonizm, który nazwę wziął od pejzażu Claude’a Moneta. Impresjoniści, wychodząc w plener i malując z natury, mieli duży wpływ na postrzeganie pejzażu, który już nie był tylko mało istotnym elementem kompozycji. Rolę impresjonizmu w twórczości Masłowskiego tak opisał Feliks Jabłczyński: „Na tak wrażliwym na kolor, technikę, ruch, grę barw malarzu, impresyonizm musiał zrobić wrażenie i pociągnąć go ku sobie. Toteż i Masłowski przeszedł ten okres wesoły: »Namalowałem obraz... niech go zgryzą!«. Ale u niego trwało to niedługo, dawna powaga wróciła; z impresyonizmu pozostało, jako skutek, rozszerzenie techniki, wzmocnienie koloru, śmielsza gra jego, wzmożenie się w ogóle środków i talentu”.

Ponadczasowym źródłem inspiracji artystycznej dla wielu pokoleń była natura. Jak napisał Eugeniusz Niewiadomski: „Natura jest przedmiotem głębokich obserwacyi Masłowskiego, ale bierze z niej tylko to, co mu się specyalnie podoba – z zupełnem pominięciem reszty”.

Medium, w jakim wielokrotnie wyrażał się Masłowski, była akwarela. Jest to technika, która pozwala rozpoznać mistrzostwo malarza. W swej naturze jest dość impresjonistyczna, bo wymaga szybkiej, precyzyjnej i przemyślanej pracy, nie pozostawiając miejsca na poprawki. Wymaga pewności w kładzeniu farby na papier, a czas pracy ograniczony jest jego schnięciem. Artyści posługiwali się nią jako swoistym szkicem przygotowawczym do obrazu sztalugowego bądź projektem do polichromii czy innych realizacji malarskich. Znakomicie funkcjonuje jako samodzielna technika świadcząca o wrażliwości twórcy na kolor, tak łatwo tym przypadku zmienny, zależnie od ilości wody i pigmentu. Sama akwarela pozostaje wrażliwa na działanie światła i warunków atmosferycznych. Przy zbytniej oszczędności na materiałach przedwcześnie blaknie lub ciemnieje pod wpływem kwasowości papieru. Jednocześnie daje wiele możliwości uzyskania efektów i kolorów, co można zaobserwować w twórczości Masłowskiego.

Klara Sadkowska