Rozeta z kołpaka księcia Franciszka I (1577 - 1620)

Książę Franciszek I został pochowany w krypcie pod kościołem zamkowym w Szczecinie. Po renesansowej przebudowie zamku przez księcia Jana Fryderyka stała się ona szczecińską nekropolią władców Pomorza. Oprócz trzech trumien przeniesionych w 1575 roku z kościoła Mariackiego, pochowano w niej dwanaście osób z rodziny książęcej. Po pogrzebie ostatniego władcy z dynastii Gryfitów w 1654 roku kryptę zamurowano. Po raz pierwszy oficjalnie otwarto ją dopiero w 1731 roku na rozkaz króla pruskiego Fryderyka Wilhelma I przy okazji przenoszenia przechowywanych w kościele zamkowym w Szczecinie zbroi książęcych do zbrojowni berlińskiej. Z czternastu znajdujących się w krypcie sarkofagów dwa były już wówczas zapadnięte. Pozostałe były zamknięte, jednak z dość szczegółowego opisu zawartości otwartej wówczas trumny Bogusława XIV wynika, że już wówczas brakowało w niej najcenniejszych klejnotów. Potem jeszcze kilkakrotnie otwierano kryptę, m.in. w 1839 roku złożono tam drewnianą trumnę ze szczątkami książąt pomorskich z rozbieranego wówczas kościoła mariackiego, a w 1841 roku trumnę ze zwłokami księżnej Elżbiety brunszwickiej, byłej żony króla Fryderyka Wilhelma II.

Po raz ostatni przed drugą wojną światową miejsce pochówku książąt otwarto w 1862 roku, w związku z pracami remontowymi w kościele zamkowym i obawami o stan sklepienia krypty. Komisja złożona z przedstawicieli Towarzystwa Historii i Starożytności Pomorza stwierdziła wówczas, że większość trumien była już wcześniej otwierana i rabowana. Z jednego z nienaruszonych sarkofagów, zawierającego ciało księżnej Erdmuty brandenburskiej komisja wyjęła całą złotą biżuterię i przekazała ją do skarbca prywatnego muzeum Hohenzollernów w Berlinie. Z innego sarkofagu, mylnie zidentyfikowanego jako należący do Franciszka I, wyjęto jedwabny, haftowany kołpak oraz fragment rapiera. Po tej wizytacji kryptę ponownie zamurowano, a kolejne dokumenty dotyczące jej otwarcia pochodzą dopiero z roku 1946. Krypta została wówczas odgruzowana, a sarkofagi, w tym księcia Franciszka I, w którym znaleziono prezentowany zespół rozet, zostały wraz z zawartością przeniesione do innych pomieszczeń szczecińskiego zamku.

Monika Frankowska-Makała