Aldona w wieży

Kazimierz Pochwalski w latach 1903–1908 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie. W 1877 roku podjął roczną naukę w Królewsko-Bawarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Monachium pod kierunkiem Alexandra Wagnera i Ottona Seitza. W latach 1883–1884 kształcił się w Paryżu (w pracowni Léona Bonnata), a w 1881 roku w Rzymie. W latach 1894–1918 był profesorem w Cesarsko-Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu. Obraz z kolekcji Muzeum Narodowego w Szczecinie pochodzi z początkowego okresu twórczości. Artysta podejmował wówczas tematykę historyczną i literacką, do czego inspirację stanowiła twórczość Jana Matejki. Przykładem tej ostatniej jest praca Aldona w wieży, która ukazuje postać z poematu Konrad Wallenrod autorstwa Adama Mickiewicza – jednego z najwybitniejszych polskich wieszczów doby romantyzmu. To opowieść o miłości Aldony i Waltera Alfa, który w młodości został porwany przez zakon krzyżacki. Gdy powrócił na Litwę, skąd pochodził, zakochał się w Aldonie, z którą się ożenił. Jednak zagrożenie wojenne i napady zakonu krzyżackiego zakłóciły ich spokój. Walter postanawił opuścić żonę i udać się na wojnę z wrogiem, Aldona udała się w ślad za mężem do Malborka. Wierzyła, że tam go jeszcze spotka. Na miejscu poprosiła, żeby zamknąć ją w wieży i zamurować drzwi. Ze światem postanowiła kontaktować się tylko przez okno. Po dziesięciu latach przybył do zamku rycerz o imieniu Konrad Wallenrod, który przychodził co noc, żeby z nią rozmawiać. To właśnie ten moment postanowił uchwycić w swym dziele Pochwalski. Aldona z zamkniętymi oczami, zamyślona, siedzi przy oknie. Artyście udało się umiejętnie oddać poetyckość tej sceny poprzez operowanie światłem. Mroczna komnata namalowana jest w odcieniach brązów, szarości, zieleni i błękitów, które są tak ciemne, że przechodzą w jedną barwę. Z wnętrzem zlewa się też suknia bohaterki. Z tłem kontrastuje promienista, choć zmęczona twarz Aldony – tylko ona namalowana jest wyraźnie, ponieważ ma przykuwać uwagę. Sposób budowania nastroju przez wprowadzanie kontrastujących partii oświetlonych i pogrążonych w mroku wynika z wpływu mistrzów monachijskich i jednocześnie potwierdza przynależność artysty w tym okresie do tzw. polskiej szkoły monachijskiej.

Beata Małgorzata Wolska