Talerz deserowy

Założona przez hrabiego Jacka Małachowskiego Fabryka Porcelany w Ćmielowie jest jedną z najstarszych manufaktur w Polsce. I choć przez ponad dwa wieki istnienia przeszła wiele przeobrażeń organizacyjnych, do dziś stanowi rzadki przykład ciągłości produkcyjnej jednej fabryki, a tym samym może wciąż zachwycać swoimi wyrobami.

W Ćmielowie popularna stała się produkcja fajansowych garniturów stołowych oraz figurek, do których dekorowania zaczęto stosować technikę druku miedziorytniczego. Pochodzący z Archiwum Szczuczyńskiego z lat 1849–1850 i znajdujący się w zbiorach Biblioteki Książąt Czartoryskich w Krakowie zachowany rachunek pozwala określić nawet datę jej wprowadzenia. Ponadto liczba zachowanych ćmielowskich wyrobów fajansowych z dekoracją drukowaną świadczy o tym, że ich produkcja była niezwykle popularna.

W manufakturze wytwarzano naczynia, którym nadawano zdobienia inspirowane wzorami fajansów angielskich o przyjętym i popularnym wówczas jedno- oraz dwubarwnym układzie. Nie dziwi zatem fakt, iż zdobienia na półmiskach, talerzach, ażurowych koszyczkach czy dzbankach i sosjerkach odwoływały się do motywów roślinnych oraz sielankowych scenek rodzajowo-pejzażowych. Pochodzący ze zbiorów Muzeum Narodowego w Lublinie talerz deserowy, pokryty białym szkliwem o drukowanej dekoracji w kolorze chromowej zieleni, datowany na lata 1840–1850, jest przykładem popularnej ćmielowskiej produkcji. Fajansowy talerzyk przedstawia scenę rodzajową – postać młodej kobiety pochyla się nad leżącym u jej stóp dzieciątkiem. Dookoła sceny na kołnierzu talerzyka została zaś wykonana szeroka bordiura z motywem ząbkowanej koronki, ornamentów wolutowych oraz kwiatów, podkreślająca sielankowy charakter centralnej sceny.