Bogurodzica Hodigitria

ikona Bogurodzica Hodigitria Tychwińska
Odlana ze stopu mosiężnego, zwieńczona ozdobnym „kokosznikiem” ikona prywatnego użytku prezentuje popularny w Rosji wizerunek Bogurodzicy Hodigitrii Tychwińskiej, której obraz malowany na desce objawił się w XIV w. nad jeziorem Ładoga – patrz S.12387MŁ. W latach 1613-1614, gdy Szwedzi zajęli położony na południe Nowogrod Wielki, w kilku wyprawach próbowali zdobyć i złupić monastyr tychwiński. Jego skuteczną obronę prowadzoną przez mnichów i okolicznych mieszkańców przypisywano wstawiennictwu znajdującego się w klasztornej świątyni obrazu Bogurodzicy. Po zakończeniu wojny wysłannicy carscy wykonali kopię cudownej ikony, w obecności której w pobliskim Stołbowie 9 marca (27 lutego wg kalendarza juliańskiego) 1617 r. podpisano rozejm ze Szwedami. Umocniło to sławę wizerunku Bogurodzicy Tychwińskiej uważanej za obrończynię północnych rubieży Carstwa Rosyjskiego. Jej kopię ze Stołbowa umieszczono najpierw w moskiewskim Uspieńskim Soborze, jednak na prośbę weteranów wojny ze Szwedami oddano do Sofijskiego Soboru w Nowgorodzie. Na ten czas przypada ustanowienie świętą ikony na 9 lipca (26 czerwca wg kalendarza juliańskiego). Najstarsza ikona z Tychwina była poddana pełnej konserwacji przez rewolucją 1917 r., ale w czasach komunistycznych monaster zamknięto, a ikonę wcielono do zbiorów muzealnych. Po zajęciu Tychwina przez Niemców w 1941 r. obraz wywieziono do Pskowa, skąd w 1944 r. wraz z wycofującymi się przez Łotwę oddziałami niemieckimi trafił do Niemiec i znalazł się w amerykańskiej strefie okupacyjnej. Po wojnie ikona przewieziona do USA, od 1950 r. znajdowała się w soborze Św. Trójcy w Chicago. Do Rosji powróciła dopiero po wznowieniu działalności monasteru tychwińskiego w 1995 r., przekazana w 2004 r.
Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967