Aleksander Newski

Aleksander Newski (1220-1263) był księciem Nowgorodu Wielkiego i Pskowa, księciem kijowskim i wielkim księciem włodzimierskim. Pochodził z dynastii Rurykowiczów, był synem Jarosława II i wnukiem Wsiewołoda III Wielkie Gniazdo. W historii Rusi i Rosji jest opiewany jako zręczny dyplomata umiejętnie układający się ze Złotą Ordą i niezwyciężony wódz, obrońca prawosławia i protoplasta moskiewskiej dynastii książęcej. Aleksander Newski nie przegrał żadnej bitwy, chociaż historycy europejscy nie są skłonni wyolbrzymiać polityczne i strategiczne znaczenie odniesionych przez niego zwycięstw oraz zarzucają mu zbytnią uległość Złotej Ordzie. Przydomek „Newski” Aleksander zawdzięcza zwycięstwu nad Szwedami odniesionemu w 1240 r. nad Newą. Pod koniec życia, niedługo po złożeniu ślubów zakonnych pod imieniem Aleksego w 1263 r. Aleksander zmarł i został pochowany we Włodzimierzu nad Klaźmą. Uznany za obrońcę Rusi i prawosławia, Aleksander Newski był kanonizowany na soborze w 1547 r. jako święty Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. W 1724 r. jego relikwie przewieziono do Petersburga i umieszczono w Aleksandro -Newskiej Ławrze. Na dawnych ikonach Aleksander Newski był przedstawiany jako rycerski wódz lub mnich w czarnym wschodnio chrześcijańskim kukulionie na głowie. Od czasu przeniesienia relikwii do Petersburga car Piotr I zakazał wykonywania wizerunków świętego w stroju mniszym, dlatego po 1724 r. Aleksander Newski występuje w mniszym stroju wyłącznie na ikonach staroobrzędowców odrzucających reformy cerkiewne, co widać na prezentowanym obrazie. Wspomnienie św. Aleksandra Newskiego jest obchodzone kilka razy do roku, między innymi dla uczczenia jego śmierci we Włodzimierzu 23 listopada i przeniesienia relikwii do Petersburga 30 sierpnia (odpowiednio 6 grudnia i 12 września zgodnie z kalendarzem juliańskim).

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967