Fetysz

Dogonowie to lud żyjący w okręgach Bandiagara, Douentza i Bankass w południowo centralnej części Republiki Mali. Miejsce ich zamieszkiwania powszechnie nazywane jest krajem Dogonów. Ich liczebność szacuje się na 500–600 tys. Sztuka tego ludu fascynuje kolekcjonerów i badaczy już od prawie stu lat.

W badaniach nad historią sztuki dogońskiej prowadzi się liczne studia porównawcze z twórczością ludów sąsiednich. Pewne cechy wspólne znaleziono pomiędzy sztuką Dogonów a Tellemów – tajemniczego ludu zamieszkującego Masyw Bandiagara na długo przed przybyciem Dogonów. Pewne podobieństwa dostrzeżono również między niektórymi typami masek dogońskich i masek ludu Mossi z Burkiny Faso. Kolejnego źródła inspiracji dla sztuki dogońskiej mogły według badaczy dostarczyć terakoty pochodzące z obszaru Wewnętrznej Delty Nigru. Terakotowe figurki wydobywane od lat czterdziestych XX wieku z miejsca znajdującego się zaledwie 250 km od Masywu Bandiagara wykazywały wiele podobieństw do niektórych rzeźb dogońskich. Porównywano style, rysy twarzy, typy przedstawianych ciał, gesty, ubiory i atrybuty. Figurki z terakoty są dosyć dobrze datowane, wiele z nich przebadano metodą termoluminescencyjną, inne znaleziono w kontekstach archeologicznych, datowanych metodą węgla 14C. Wiemy, że powstały między XI a XVII wiekiem. Niektórzy naukowcy uznają, że podobieństwa stylistyczne między drewnianymi figurami Dogonów a terakotami z Wewnętrznej Delty Nigru nie są przypadkowe i mogą wskazywać na wspólne źródło inspiracji, za które najczęściej uznaje się ludy Soninke lub Malinke, które przeniosły się z regionu Mande na obszary Wewnętrznej Delty Nigru w XIII wieku.

Ewa Prądzyńska