Dukat

Wielkie nadzieje wiązane z osobą cesarza Napoleona Bonaparte (1769–1821), który miał pomóc w odbudowie dawnej potęgi Rzeczpospolitej nie spełniły się. Ostatecznie „wskrzesicielem” Królestwa Polskiego po wojnach napoleońskich został car Rosji Aleksander I Romanow (1777–1825). Utworzone w 1815 roku kadłubowe państwo polskie zwane Królestwem Kongresowym związane zostało unią personalną z Rosją. W 1830 roku, w odpowiedzi na ograniczanie autonomii Królestwa i prześladowania polskich patriotów wybuchło powstanie narodowe. Rząd powstańczy od początku borykał się z problemami finansowymi. Brakowało pieniędzy na zakup broni, zwłaszcza, że rząd pruski zablokował aktywa Banku Polskiego znajdujące się w bankach na terenie Prus. Pilną potrzebą stało się przestawienie produkcji menniczej na potrzeby powstania. Oprócz monet srebrnych podjęto produkcję dukatów, którymi planowano finansować zakupy broni za granicą. Monecie nadano wygląd dukata holenderskiego. Od dukata bitego w Utrechcie odróżniał go mały orzełek wstawiony zamiast kadyceusza Merkurego. Wybór wzoru monety powstańczej nie był przypadkowy. Dukat holenderski XVII i XVIII wieku był w Europie monetą bardzo popularną i chętnie przyjmowaną. W sumie wybito 163 205 dukatów na kwotę 3 264 100 złotych. Istnieją trzy emisje dukata powstańczego różniące się wielkością nakładu, a więc i stopniem rzadkości. Wydania odróżnia położenie kropki (lub jej brak) przy znaku pochodni. Przedstawiony egzemplarz ma kropkę z lewej strony, należy więc do pierwszej, największej emisji ok. 80 tys. sztuk. Dukata wycofano z obiegu 1 czerwca 1838 roku. Razem z innymi monetami oraz banknotem złotowym był traktowany jako cenna pamiątka i umieszczany w specjalnych pudełkach. Pierwsze tego typu opakowania wykonano w mennicy warszawskiej jeszcze w czasie powstania, inne już po jego upadku, wykonywali introligatorzy.

Mieszko Pawłowski