Tadeusz Kościuszko na koniu

Tadeusz Kościuszko na koniu
Obraz należący do kolekcji Potockich, dawnych właścicieli zamku, przedstawia konny portret Tadeusza Kościuszko, pędzla Juliusza Kossaka. Obraz wykonany w technice akwarelowej, w ozdobnym passe – partout, za szkłem,  w szerokiej złoconej, profilowanej ramie. Koń i jeździec ukazani w ruchu, w tle postacie kosynierów. W prawym dolnym rogu akwareli sygnatura i data „Juliusz Kossak 1879”. Andrzej Tadeusz Bonawentura Kościuszko (ur. w lutym 1746 r w Mereczowszczyźnie, zm. w październiku 1817 w Solurze) był inżynierem wojskowym, Najwyższym Naczelnikiem Siły Zbrojnej Narodowej podczas powstania kościuszkowskiego, brał udział w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Pochodził z rodu wywodzącego się z Białorusi, z czasem spolonizowanego.  W 1765 r , wybierając karierę wojskową, wstąpił do Korpusu Kadetów Szkoły Rycerskiej, powstałej z inicjatywy Stanisława Augusta Poniatowskiego, którą ukończył w stopniu kapitana. W 1769 r wyjechał, dzięki poparciu Adama Kazimierza Czartoryskiego, do Paryża jako stypendysta króla. We Francji pozostał przez pięć lat i pobyt ten wywarł wpływ na jego przekonania polityczne. W lecie 1775 r wrócił do Polski, ale nie znalazłszy zatrudnienia w armii, wyjechał do Drezna, później z powrotem do Paryża. W czerwcu 1776 r wyjechał do Ameryki Płn, gdzie  korzystając ze swoich inżynierskich umiejętności, przyczynił się do zwycięstwa Amerykanów pod Saratogą. Powierzono mu także, za zgodą naczelnego wodza armii amerykańskiej Jerzego Waszyngtona, budowę twierdzy w West Point ( obecnie słynna szkoła wojskowa).  W lipcu 1784 r powrócił do Polski, a po wybuchu wojny polsko – rosyjskiej w 1792 r został dowódcą jednej z trzech dywizji wojsk koronnych, których wodzem był książę Pepi. Po zwycięskiej bitwie pod Zieleńcami został odznaczony ustanowionym przez króla Stanisława Augusta Orderem Virtuti Militari. Po przystąpieniu króla do Targowicy Kościuszko wyjechał do Paryża, zahaczając o Lipsk. W Paryżu opracowywał plany powstania narodowego. Po powrocie do Polski 24 marca 1794 r na Rynku krakowskim złożył przysięgę narodowi i stanął na czele insurekcji. Opierając się na doświadczeniach z pobytu w Ameryce stworzył oddziały kosynierów, które wsławiły się w zwycięskiej bitwie pod Racławicami. W bitwie pod Maciejowicami Kościuszko został ranny i dostał się do rosyjskiej niewoli, z której wypuszczono go w 1796 r, po złożeniu wiernopoddańczej przysięgi. Otrzymał też nakaz opuszczenia kraju bez prawa powrotu. Do końca życia przebywał na emigracji, zmarł w Szwajcarii. Juliusz Kossak (ur. w październiku 1824 r w Nowym Wiśniczu, zm. w lutym 1899 r w Krakowie) to znany polski malarz, ilustrator i rysownik. Tworzył głównie obrazy o treści historycznej i batalistycznej, ulubionym tematem jego obrazów były konie. Od dzieciństwa mieszkał we Lwowie, gdzie ukończył studia prawnicze na uniwersytecie. Początkowo uczył się malarstwa u Jana Maszkowskiego, ale jego mistrzem stał się Piotr Michałowski. W 1844 r dzięki znajomości z Dzieduszyckimi został wprowadzony w środowisko ziemiańskie, a przebywając na dworach arystokracji (Potoccy) malował sceny z polowań i  portrety, w tym koni. Po zawarciu małżeństwa z Zofią Gałczyńską wyjechał z żoną do Paryża gdzie studiował zbiory w muzeach. Po krótkim pobycie w Monachium wrócił do Polski i zamieszkał w Krakowie w dworku zwanym Wygodą, później Kossakówką. Uważany jest za twórcę polskiego malarstwa batalistycznego, tworzył ku pokrzepieniu serc ( to był czas zaborów), a w technice akwarelowej, w której gustował zdobył mistrzostwo.

Bożena Rybkowska