Kopia gipsowa naczynia glinianego

Pucharek zdobiony pasmami dookolnych nakłuć i motywów krokwiastych wykonanych dwuzębnym narzędziem jest gipsową kopią naczynia glinianego odkrytego w grobie sprzed połowy V tysiąclecia BC, zrobioną na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku.

Na grób natrafiono jesienią 1927 roku w trakcie budowy kanalizacji na Winnym Wzgórzu (niem. Weinberg) w północnej części Pyrzyc. Wydobyto z niego dwa naczynia gliniane i ułamki dwóch dalszych, charakterystycznych dla kultury ceramiki wstęgowej kłutej. Unikatowe znalezisko wzbudziło tak duże zainteresowanie, że miejsce odkrycia przeszukał regionalny opiekun zabytków. Znalazł wówczas toporek kamienny, ale nie udało mu się zaobserwować śladów pochówku. Na tym samym wzgórzu odkryto ponadto ułamki naczyń kultury ceramiki wstęgowej, świadczących o istnieniu tutaj także osiedli najstarszych społeczności rolniczych na Pomorzu.

Wyposażenie grobu były pierwszym nabytkiem w kolekcji tworzonego wówczas w Pyrzycach muzeum. Niestety, jedno z naczyń zaginęło tuż po odkryciu, zanim trafiło do zbiorów pyrzyckich, a pozostałe uległy zniszczeniu pod koniec II wojny światowej, gdy gmach muzealny spłonął. W zbiorach szczecińskich zachowały się wykonane przed wojną wierne kopie pucharka zdobionego ornamentem kłutym i toporka kamiennego.

Z Pomorza Zachodniego znane są jedynie pojedyncze groby wczesnoneolityczne. Wszystkie pochodzą z Ziemi Pyrzyckiej, regionu najintensywniej wówczas zasiedlonego. Ze starszymi społecznościami z tego kręgu – kulturą ceramiki wstęgowej rytej – związane były pochówki znalezione przed II wojną światową na terenie osady ludności tejże kultury w sąsiedztwie Pyrzyc. Obrządek pogrzebowy młodszych kultur z ceramiką wstęgową znany jest ponadto z bogato wyposażonego pochówku odkrytego w pobliskim Karsku.

Krzysztof Kowalski