Cep

Łupu, cupu! łupu, cupu! /Cepami w stodole; /Poczerniało, posmutniało /Nasze czyste pole. Cepy wspomniane w wierszu Marii Konopnickiej „Młocka” to tradycyjne narzędzia rolnicze służące do młócenia zboża, które polegało na ręcznym wybijaniu ziarna z kłosów. Znane są ludziom od wieków. Były powszechnie używane na terenie prawie całej Europy, a także w niektórych rejonach Azji. Młocka cepami odbywała się w okresie zimowym, zajmowali się nią pracujący najczęściej po dwóch mężczyźni. Wymagała ona nie tylko siły fizycznej, ale również umiejętności uderzania w określonym rytmie, co pozwalało na osiągnięcie optymalnych efektów pracy. W znanym polskim frazeologizmie mowa jest o prostej budowie cepa, która, biorąc pod uwagę wielość form omawianego narzędzia, nie jest rzeczą wcale tak oczywistą. W „Kulturze ludowej Słowian” etnograf, Kazimierz Moszyński wyróżnia trzy podstawowe typy cepów: kijowate – złożone z jednego drążka, dwudzielne – złożone z połączonych skórzaną więzią dwóch drążków, czyli tzw. dzierżaka i bijaka, oraz kijowato–dwudzielne – złożone z jednego drążka, ale w odpowiednim miejscu tak obrobionego, że miejsce to mogło funkcjonować podobnie jak więź. Wśród cepów dwudzielnych, w zależności od wiązania łączącego drążki, wyróżnia się dodatkowo szereg odmian. Jedną z nich są cepy kapicowe (kapturowe). Przykładem takiego cepa jest znajdujący się w zbiorach Działu Etnografii Pomorza Muzeum Narodowego w Szczecinie egzemplarz z przełomu XIX/XX wieku. Ma charakterystyczną część wiązania tworzącą rodzaj kaptura, swobodnie obracającego się na główce dzierżaka (tzw. kapica). Bijak ma kształt prostopadłościanu, co jest typowe dla Pomorza Zachodniego (w Polsce bijaki miały przekrój okrągły).

Agnieszka Słowińska