Sanie

Sanie wyjazdowo-spacerowe, wiejskie, przeznaczone do powożenia bez służby i alternatywnie z profesjonalnym powożącym. Stosowano do nich zaprzęg jednokonny lub dwukonny w uprzęży szorowej z brązowej skóry. Odbywano nimi spacery – wówczas koniom zakładano na szyje dzwonki lub też, dojeżdżano na polowania – wówczas dzwonków nie stosowano, by nie płoszyć zwierzyny. Opisywane sanie, jako używane tylko w majątku, a więc wiejskie, są w naturalnym kolorze drewna. Podsanie z drewnianymi, okutymi płozami mają posmyki (drewniane drążki pomiędzy płozami a orczycą), przy których zawieszone są orczyki. Skrzyniowe, nadsanie ma z przodu wysoki wygięty esowato śnieżnik (zabezpieczał przed pecynami - wybijanymi spod kopyt koni grudkami śniegu), przy którym widzimy niski widelec lejcowy, a po bokach, drewniane odboje (drewniane poziome listwy), które chroniły sanie przed przewróceniem na bok. Siedziska w saniach znajdują się dwa, jedno za drugim - przednie to kozłowa lekko wygięta ławka, którą zajmował stangret. Za nią siedzenie główne z pełnym zapleckiem i wysokimi ściankami bocznymi zajmowało dwóch pasażerów bądź powożący saniami właściciel - wówczas przednia ławka była pusta a lejce opierały się na widelcu przy śnieżniku. Tapicerka obu siedzisk wykonana jest z beżowego sztruksu. Z tyłu skrzyni umieszczono niską, ażurowa, ze szczebli, półkę-bagażnik. Pasażerowie jadący saniami zakładali na swoje wierzchnie pokrycia dachy - futra zszyte z dwóch warstw, a także na swoje obuwie berlacze- wysokie buty uszyte z futra lub wojłoku. Okrywano się także baranicami – błamami z futra pokrytymi dopasowanymi do tapicerki tkaninami. Także stangreci zakładali berlacze, liberie na błamach futrzanych, przeważnie z baranów i takież wysokie czapy. Sanie po rodzinie Potockich z Łańcuta to jedne z trzech w tym typie, jakie stoją w wozowni łańcuckiej są jednocześnie jedynymi z nielicznych takich pojazdów w Europie. Zachowane są poza tym w oryginalnym stanie, co również jest wyjątkowe.

Aldona Cholewianka-Kruszyńska